Το EX MACHINA θολώνει τα όρια μεταξύ ανθρώπου και μηχανής.

by Αντρέι Κοτσεργκίν 

‘One day the AIs are going to look back on us the same way we look at fossil skeletons on the plains of Africa. An upright ape living in dust with crude language and tools, all set for extinction.’

Πραγματικά έχει τεράστια σημασία ένας δημιουργός να αντιλαμβάνεται τις προοπτικές, την βαρύτητα αλλά και τις συνέπειες που μπορούν να προκύψουν από το δημιούργημα του. Τι γίνεται όμως όταν ο δημιουργός ναι μεν τα γνωρίζει όλα αυτά όμως από την άλλη δεν δίνει δεκάρα και δεν δείχνει το παραμικρό ίχνος υπευθυνότητας όχι μόνο απέναντι στο ίδιο του το δημιούργημα αλλά και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα ?

Τι γίνεται αν ο δημιουργός είναι ένας αυτάρεσκος και ανεύθυνος Μαλάκας ? 

Το σπουδαίο με το EX MACHINA του σκηνοθέτη και σεναριογράφου Alex Garland είναι ότι εκεί που αρχικά σε κάνει να νομίζεις ότι ξέρεις ακριβώς τι σόι ταινία θα παρακολουθήσεις ο σκηνοθέτης παίρνει όλες σου τις προσδοκίες και τις στρέφει εναντίον σου εκπλήσσοντας σε ευχάριστα. Το EX MACHINA θεματολογικά έχει ακριβώς όλα τα στοιχεία που πρέπει να έχει μια καλή ταινία σχετικά με την A.I. όμως δεν ακολουθεί τα πεπατημένα μονοπάτια των ταινιών του συγκεκριμένου είδους. Ο Garland γραπώνει μια παλιά ιδέα όμως την παρουσιάζει με έναν τρόπο φρέσκο και δραστήριο που την κάνει να φαντάζει εξαιρετικά πρωτότυπη.

Ακριβώς όπως και η τεχνητή νοημοσύνη την οποία μας παρουσιάζει, το EX MACHINA είναι ένα φιλμ εγκεφαλικό αλλά και υπέρμετρα αισθησιακό. Είναι καθηλωτικό και γοητευτικό και σου επιφυλάσσει αρκετές εκπλήξεις.

Οπτικά η ταινία είναι σαγηνευτική και αυτό οφείλεται σε τεράστιο βαθμό στην φωτογραφία του Rob Hardy που σε συνδυασμό με τα λιτά αλλά ευφάνταστα εφέ και την ατμοσφαιρική μουσική των Ben Salisbury και Geoff Barrow θα σε ταξιδέψει σε ένα μέλλον συναρπαστικό αλλά και ρεαλιστικά κοντινό . Ο Garland μπορεί να μας ξάφνιασε ευχάριστα με τον τρόπο που χειρίζεται την κάμερα, τα ειδικά εφέ και τα κλειστοφοβικά σκηνικά του, αντλώντας και αρκετή έμπνευση από τον δάσκαλο Κιούμπρικ, όμως σίγουρα δεν μας ξαφνιάζει με το στιβαρό και γεμάτο ουσία σενάριο του το οποίο θα προκαλέσει το μυαλό και τις αισθήσεις σου με τα ερωτήματα που σου θέτει.

Ο Garland βάζει την τεχνητή νοημοσύνη του να αντιμετωπίσει το περίφημο τεστ του Τούρινγκ το οποίο υποστηρίζει ότι αν μια μηχανή είναι τόσο εκλεπτυσμένη που μπορεί να ξεγελάσει έναν άνθρωπο και να τον κάνει να πιστέψει ότι μπορεί να επικοινωνήσει μαζί της , πεπεισμένος ότι αυτή η μηχανή μπορεί να σκεφτεί και να επιχειρηματολογήσει σαν άνθρωπος, τότε αυτή η μηχανή είναι εξίσου έξυπνη με έναν άνθρωπο.

Εκείνος που καλείται να υποβάλλει την μηχανή, που στην περίπτωση μας έχει το παρουσιαστικό μιας όμορφης γυναίκας και ακούει στο όνομα ‘Ava‘, στο τεστ του Τούρινγκ είναι ο νεαρός Caleb ο οποίος εργάζεται ως υπάλληλος στην ‘Blue Book’ που είναι ουσιαστικά η μεγαλύτερη πλατφόρμα διαδικτυακής αναζήτησης του πλανήτη και αποτελεί το δημιούργημα του λαμπρού επιστήμονα και δισεκατομμυριούχου Nathan Bateman. O Caleb κερδίζει έναν εταιρικό διαγωνισμό που τον στέλνει ταξίδι στο απομονωμένο σπίτι-εργαστήριο του Nathan και έχει εφτά ημέρες ώστε να αποφασίσει αν η Ava πληρεί τις προϋποθέσεις για να περάσει το τεστ. Για να πάρει την απόφαση του κάθε μέρα θα κάνει και μια ολιγόωρη συνεδρία με την Ava. Όμως εκείνο που δεν γνωρίζει είναι ότι δεν θα είναι ο μόνος που παρακολουθεί αυτές τις συνεδρίες…

Ο Domhnall Gleeson ως Caleb εκπροσωπεί εμάς τους θεατές. Είναι εκείνος που με την αρχική του αμηχανία και αργότερα με τις υποψίες του καλείται να δώσει μια απάντηση στο μεγάλο ερώτημα. Απέναντι του θα έχει την Alica Vicander που ως Ava είναι ψυχρή, γοητευτική και μυστηριώδης ταυτόχρονα. Η Vicander θολώνει υπέροχα τα όρια μεταξύ ανθρώπου και μηχανής. Το συνθετικό δέρμα που ντύνει τον μηχανικό σκελετό της την κάνει να μοιάζει με μια πανέμορφη γυναίκα. Και όμως ο δημιουργός της δεν την σκεπάζει εξ ολοκλήρου με αυτό το πέπλο σαγηνευτικής γοητείας και προτιμά να αφήσει εκτεθειμένα στο μάτι μερικά πολύ χτυπητά μηχανικά της σημεία. Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι αυτό το έκανε ώστε να μην δώσει την εντύπωση στον καλεσμένο του ότι πάει να τον ξεγελάσει-επηρεάσει στην τελική του απόφαση παρουσιάζοντας την Ava ως μια αληθινή γυναίκα.

Όμως με αυτόν τον δημιουργό το τελευταίο πράγμα που μπορείς να κάνεις είναι να είσαι σίγουρος για τις προθέσεις του…

 

Ο Nathan είναι ένας τύπος που βλέπει τον εαυτό του ως ‘Θεό‘ και αυτός ο ‘Θεός’ είναι ιδιαίτερα κτητικός αλλά και εγκληματικά ανεύθυνος απέναντι στα δημιουργήματα του. Ο Nathan μέσω της Ava ,αλλά και των προηγούμενων μοντέλων της, δημιουργεί ζωή και πιστεύει ακράδαντα ότι αυτή η ζωή του ανήκει και αντί να λειτουργεί ως μέντορας, πατέρας και προστάτης αυτής της ζωής προτιμά να την βάζει να τον υπηρετεί σερβίροντας του τις μπύρες του, χορεύοντας 80s disco χιτάκια όταν του κάνει κέφι και βάζοντας την να εκπληρώνει τις σεξουαλικές επιθυμίες του. Εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν επιστήμονα αδιανόητης και αξιοθαύμαστης ευφυίας όμως ο ίδιος ως άντρας και προσωπικότητα ελάχιστα αξιοθαύμαστος είναι. Ίσα, ίσα καταλήγει να φαντάζει και ως ο απόλυτος αλαζόνας.  Ο Nathan δημιουργεί κάτι το μεγαλοπρεπές, κάτι που θα αλλάξει τον κόσμο όπως τον ξέρουμε και όμως ο ίδιος αδυνατεί να δει πέρα από την μικρή και άσχημη προοπτική του. Ο τύπος είναι η απόλυτη απόδειξη ότι ένα λαμπρό και πρωτοπόρο μυαλό μπορεί να ανήκει και σε έναν μεγάλο Μαλάκα…

Ο Oscar Isaac πλακώνεται στα βάρη και το μποξ, ξυρίζει το κεφάλι, αφήνει το μούσι του ερημίτη και βουτάει στο αλκοόλ και την έπαρση και μας δίνει μια φοβερή ερμηνεία. Πραγματικά όταν βλέπεις τον Caleb να ψαχουλεύει την ντουλάπα του Nathan και να ανακαλύπτει όλα τα δημιουργήματα του ,τα οποία υπάρχουν μόνο και μόνο για να υπηρετούν τα βίτσια του, δεν γίνεται να μην ταυτιστείς με την αγανάκτηση και την οργή που αισθάνεται ο επισκέπτης του.

 

 

Στο EX MACHINA ο Garland θέτει μερικά πολύ δυνατά ερωτήματα. Είναι η Ava ένα αληθινό πρόσωπο ? Πρέπει να την αντιμετωπίζουμε ως τέτοιο ? Πότε μια μηχανή μπορεί να θεωρηθεί ‘άνθρωπος’ ? Από την στιγμή που η ίδια αισθάνεται ότι είναι άνθρωπος και αναπτύσσει την δική της προσωπικότητα , τα δικά της όνειρα και φιλοδοξίες πρέπει να παραμείνει ιδιοκτησία του Nathan ή κερδίζει το δικαίωμα στην ελευθερία ? Μπορούν τα συναισθήματα και η σεξουαλικότητα της να είναι αληθινά ή είναι απλά μέρος του προγραμματισμού της ? Θα μας αντικαταστήσει ως κυρίαρχο είδος ? Το γεγονός ότι εμείς την δημιουργήσαμε μας καθιστά ‘Θεούς’ ή θα γίνει εκείνη ο ‘Θεός’ μας ? Μπορεί ένα τεστ να καθορίσει ποίος πραγματικά είσαι ? Και ποίες οι συνέπειες της ενδεχόμενης επιτυχίας ή και αποτυχίας της σε αυτό το τεστ ?

‘Isn’t it strange, to create something that hates you?’

Όμως ίσως το σημαντικότερο ερώτημα, και εκείνο στο οποίο η ταινία μας δίνει μια ξεκάθαρη απάντηση, είναι ποία θα είναι η αντίδραση του ίδιου του δημιουργήματος απέναντι σε έναν τόσο ανεύθυνο και αυτάρεσκο ‘πατέρα’. ‘Η ζωή βρίσκει τον δρόμο της’ όπως είπε κάποτε πάρα πολύ σοφά ένας άλλος κινηματογραφικός χαρακτήρας σε μια άλλη αγαπημένη ταινία και είχε απόλυτο δίκαιο. Το θέμα είναι πως θα χαραχτεί αυτός ο δρόμος. Και στο φινάλε ο ‘δρόμος’ της Ava κατά τραγική αλλά και ιδανική ειρωνεία μοιάζει βγαλμένος από τις χειρότερες αλλά και πιο αρχέγονες πτυχές της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης.

Στο τέλος η Ava αποφασίζει ότι ο καλύτερος τρόπος για να επιβιώσεις και να εξελιχθείς είναι εις βάρος μιας άλλης ζωής. Και αυτό όσο και αν μας θλίβει αποτελεί ένα εξαιρετικά ανθρώπινο χαρακτηριστικό.

‘Impulse. Response. Fluid. Imperfect. Patterned. Chaotic.’

Έτσι ακριβώς είναι το μυαλό της Ava, όχι σκόπιμο αλλά ούτε και τυχαίο. Σαν ένας πίνακας του Τζάκσον Πόλοκ. Σαν ένας αληθινός άνθρωπος.

Advertisement