by Αντρέι Κοτσεργκίν
‘Yeah, well, when an adult male is chasing a female with intent to commit rape, I shoot the bastard – that’s my policy.’
Ακούγοντας τον επιθεωρητή Harry Callahan να αναλύει σταράτα και λακωνικά την ‘πολιτική‘ που ακολουθεί ως μπάτσος του Σαν Φρανσίσκο ,στον Δήμαρχο της ίδιας πόλης, η πρώτη σκέψη που δικαιολογημένα θα σου ρθει στο μυαλό είναι ότι ο Callahan είναι ένα ακόμη φασιστικό γουρούνι που πάσχει από το σύμπλεγμα του ‘βιτζιλαντισμού‘. Σίγουρα δεν βοηθάει και το γεγονός ότι οι ίδιοι του οι συνάδελφοι τον αποκαλούν ‘Βρώμικο Harry’…
Και όμως ο Harry Callahan δεν μοιράζεται την ίδια ‘φονική επιθυμία’ με έναν άλλον διαχρονικό και αγαπημένο κινηματογραφικό αντι-ήρωα, τον πρώην φιλελεύθερο Paul Kersey, ο οποίος βλέποντας την οικογένεια του να βασανίζεται και να δολοφονείται με φριχτό τρόπο στα χέρια ποταπών Καθαρμάτων πήρε την απόφαση να πάρει το καουμπόικο εξάσφαιρο του και να καθαρίσει την Νέα Υόρκη από τα ‘αρπαχτικά’ που παραμονεύουν στα σοκάκια της. Όχι στην πραγματικότητα το μόνο κοινό στοιχείο που μοιράζονται αυτοί οι δυο τύποι είναι η σχεδόν ευλαβική λατρεία που έχουν για τα μεγάλα περίστροφα. Ο Harry Callahan μπορεί να είναι όντως ένας ‘βρώμικος’ μπάτσος όμως όχι για τους λόγους που αρχικά νομίζουμε.
Αλλά πριν αρχίσουμε να ανοίγουμε τρύπες με το 44αρι Magnum, ‘το πιο ισχυρό περίστροφο στον κόσμο’ , ας το γεμίσουμε πρώτα με σφαίρες κάνοντας μια αναδρομή στην υπόθεση του DIRTY HARRY του αθάνατου , λατρεμένου αλλά και εξαιρετικά αμφιλεγόμενου φιλμ του σκηνοθέτη Don Siegel και του πρωταγωνιστή Clint Eastwood.
O Siegel ξεκινάει την ιστορία του στοχεύοντας μέσα από την διόπτρα ενός τουφεκιού sniper εμάς, τους ίδιους τους θεατές του. Ξεκινώντας από την κάννη και φτάνοντας στην άλλη άκρη του όπλου κάνουμε την πρώτη μας γνωριμία με τον ‘Scorpio‘, έναν παράφρονα και αμείλικτο φονιά. O Scorpio έχοντας ανέβει στην ταράτσα ενός ουρανοξύστη εντοπίζει το πρώτο του θύμα, μια πληθωρική ξανθιά που κάνει το μπάνιο της στην πισίνα του ρετιρέ της, και πατώντας την σκανδάλη βάζει αυτομάτως μια ολόκληρη πόλη σε συναγερμό.
Την επόμενη μέρα ο Δήμαρχος του Σαν Φρανσίσκο λαμβάνει ένα γράμμα από τον δολοφόνο στο οποίο ο τελευταίος απαιτεί να του καταβληθούν 100.000 δολάρια ως λύτρα. Σε περίπτωση που ο δήμος αρνηθεί να συνεργαστεί ο Scorpio απειλεί ότι θα υπάρξει ένα ακόμη θύμα και αυτή την φορά θα είναι ένας ‘Καθολικός Ιερέας ‘ή ένας ‘αράπης‘ όπως αποκαλύπτει πολύ γλαφυρά το σημείωμα του παρανοϊκού φονιά.
Ο Δήμαρχος και η αστυνομία αποφασίζουν να αποκρύψουν την υπόθεση από τα μίντια και την αναθέτουν στον πιο ικανό μπάτσο που έχουν στην διάθεση τους : Τον επιθεωρητή Harry Callahan. Όμως είναι πασίγνωστο ότι ο Callahan είναι ένας μπάτσος που δεν έχει κανέναν δισταγμό να κινηθεί έξω από τα πλαίσια του Νόμου, όταν εκείνος θεωρεί ότι χρειάζεται, και αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο Δήμαρχος δείχνει έτοιμος να διαπραγματευτεί με τον φονιά δημιουργεί μια κατάσταση που μυρίζει μπαρούτι.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά ο προϊστάμενος του Callahan του αναθέτει έναν νέο, άπειρο, συνεργάτη κάτι που προκαλεί την δυσαρέσκεια του πρώτου μιας και η ‘παράδοση’ θέλει τους εκάστοτε συνεργάτες του επιθεωρητή να καταλήγουν στο νοσοκομείο ή ακόμα χειρότερα κατευθείαν στο νεκροτομείο.
Ο νέος αυτός παρτενέρ, που ονομάζεται Chico, δεν θα διστάσει να ρωτήσει τον συνεργάτη του γιατί το υπόλοιπο τμήμα τον αποκαλεί ‘Βρώμικο Harry’.
‘I get every dirty job that comes along.’ του αποκρίνεται εκείνος και ξεκινάνε μαζί να εντοπίσουν τον φονιά τους…
To DIRTY HARRY βγήκε στις αίθουσες τον Δεκέμβρη του 1971 και παρά την εισπρακτική επιτυχία που σημείωσε έμελλε να αποτελέσει μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ταινίες όλων των εποχών. Το φιλμ του Don Siegel προξένησε κύματα συζητήσεων γύρω από την θεματολογία του που σύμφωνα με ορισμένους εξυμνούσε την αστυνομική βία , την καταπάτηση των δικαιωμάτων των θυμάτων αλλά και των δραστών αλλά και την γενικότερη φύση της επιβολής του νόμου. Ενώ η περσόνα του macho επιθεωρητή Callahan ‘όπλισε’ μέχρι και τις φεμινίστριες της εποχής οι οποίες μάλιστα έστησαν ολόκληρη διαδήλωση έξω από το κτίριο που στέγαζε την 44η απονομή των βραβείων Όσκαρ και κρατούσαν πλακάτ με συνθήματα του τύπου ‘Dirty Harry Is a Rotten Pig’. Το παράλογο της υπόθεσης είναι πως το φιλμ του Siegel εκείνη την χρονιά δεν ήταν υποψήφιο σε καμία κατηγορία…
Τι ζόρι τράβαγαν οι φεμινίστριες με το DIRTY HARRY ?
Διάολε ένας θεός ξέρει… Στην ταινία δεν υπάρχουν κάποιες χαρακτηριστικές σκηνές μισογυνισμού , εκτός αν θεωρείς ως τέτοια την σκηνή όπου ο ‘Βρώμικος’ Harry παίρνει ‘μάτι’ μια νταρντάνα αλλά και μια άλλη γκόμενα στα πλαίσια της έρευνας του. Ίσως απλά οι φεμινίστριες να θεωρούσαν ότι ο Callahan είναι ένας τύπος που βλέπει το Magnum του ως προέκταση του ανδρισμού του και να θίχτηκαν από αυτό. Πάντως στην ταινία ο Callahan δείχνει απόλυτο σεβασμό στις γυναίκες που συναντά ενώ και όταν ο Scorpio απαγάγει μια ανήλικη κοπέλα με σκοπό να την βασανίσει και στην συνέχεια να την σκοτώσει, ο επιθεωρητής κινεί γη και ουρανό ώστε να την βρει και δεν διστάζει να παραβιάσει κάθετα τον νόμο που ο ίδιος υπηρετεί και εκπροσωπεί…
Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει εδώ είναι αν το κοινό πρέπει να επικροτεί τέτοιες βίαιες πρακτικές ή να αηδιάζει από αυτές και να τις αποδοκιμάζει ? Η απάντηση είναι ότι ίσως θα έπρεπε να κάνει και τα δυο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να συγχέει μια καλή και ψυχαγωγική ταινία με τα προβλήματα και τις φρίκες της αληθινής ζωής. Ναι το ενδεχόμενο να πετύχεις στην αληθινή ζωή έναν μπάτσο με την νοοτροπία του Harry Callahan είναι τρομαχτικό. Όμως μια τέτοιου είδους action ταινία για να σου δώσει κάτι το πραγματικά δυνατό και αξιομνημόνευτο έχει ανάγκη από τέτοιους σκληρούς χαρακτήρες. Στην τελική το DIRTY HARRY, ακριβώς όπως και το επίσης αμφιλεγόμενο αλλά και λατρεμένο DEATH WISH, ήταν ένα τέλειο προϊόν μιας εποχής όπου η φτώχεια, η εγκληματικότητα και ο ρατσισμός κυριαρχούσαν στις Η.Π.Α. Και μπορεί σήμερα οι πρακτικές του ήρωα να είναι κατακριτέες όμως εκείνη την εποχή ο , λευκός, μέσος Αμερικανός πολίτης μπορούσε να ταυτιστεί άνετα μαζί του.
Πάντως η ταινία δυστυχώς αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και για ορισμένους τύπους που επάνω στην ψυχασθένεια τους μπέρδεψαν το σινεμά με την αληθινή ζωή και έκαναν ορισμένα πολύ αληθινά και πολύ φρικιαστικά εγκλήματα. Συγκεκριμένα το 1972 δυο βαρεμένοι στην Αυστραλία έκαναν λεωφορειοπειρατεία σε ένα σχολικό και κράτησαν ομήρους έξι παιδιά και μια δασκάλα απαιτώντας ένα εκατομμύριο δολάρια ως λύτρα. Μια πράξη που παρέπεμπε κατευθείαν σε μια από τις σκηνές της ταινίας όπου ο Scorpio έχει μια παρόμοια ιδέα. Επίσης το 1981 κάποιος ανώμαλος στην Γερμανία απήγαγε ένα δεκάχρονο κορίτσι και το έθαψε ζωντανό μέσα σε ένα ειδικά διαμορφωμένο κουτί – φέρετρο. Το αυτοσχέδιο σύστημα κλιματισμού του ‘κουτιού’ μπλόκαρε από τα ανοιξιάτικα φύλλα με αποτέλεσμα το παιδί να πεθάνει από ασφυξία ύστερα από 48 ώρες αιχμαλωσίας. 27 χρόνια μετά το περιστατικό ένα ζευγάρι συνελήφθη και η δικαιοσύνη τους έκρινε ένοχους για απαγωγή και φόνο. Σύμφωνα με την εφημερίδα Daily Mail το φονικό ζευγάρι εμπνεύστηκε το φριχτό έγκλημα από την σκηνή όπου ο Scorpio απαγάγει μια ανήλικη κοπέλα και την θάβει σε ένα κουτί…
Επίσης σύμφωνα με τον θρύλο ένα αστυνομικό τμήμα στις … Φιλιππίνες χρησιμοποιούσε την ταινία ως… εκπαιδευτικό υλικό για τους νεοσύλλεκτους μπάτσους !
Το φιλμ του Siegel χαρακτηρίστηκε από ορισμένους κοντόφθαλμους και ως ‘ρατσιστικό‘ και ‘φασιστικό‘ όμως ο πρώτος χαρακτηρισμός τουλάχιστον είναι εντελώς άστοχος μιας και ο Harry Callahan δεν μισεί κάποια συγκεκριμένη φυλετική ή κοινωνική ομάδα. Ο ‘Βρώμικος’ Harry μισεί εξίσου το ίδιο όλο τον κόσμο και το μόνο κριτήριο που έχει για να ‘τιμωρήσει’ κάποιον είναι αν αυτός ο κάποιος παραβιάζει τον νόμο.
Μάλιστα ο Callahan δεν διστάζει να κάνει και την σχετική καζούρα στον, μεξικανικής καταγωγής, συνεργάτη του όταν έρχεται η στιγμή να του ‘σπάσει την παρθενία’.
Στην πραγματικότητα ο Callahan δείχνει να συμπαθεί και να σέβεται τον Chico όμως αυτό δεν αρκεί ώστε ο δεύτερος να γλιτώσει την καθιερωμένη ‘βόλτα’ στο νοσοκομείο. Μια διαδρομή που φαίνεται να έχουν ακολουθήσει όλοι οι προηγούμενοι συνεργάτες του Harry που εν μέρη πληρώνουν το τίμημα της απειθαρχίας που χαρακτηρίζει τον επιθεωρητή.
Πάντως παρά τους τόνους αντιδράσεων από διάφορες ‘ευαίσθητες’ ομάδες της εποχής η εικόνα του Clint Eastwood να περπατάει στους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο χωρίς να χαμπαριάζει από τις σφαίρες που εκτοξεύονται εναντίων του και να πυροβολεί τα Καθάρματα με το φοβερό περίστροφο του ήταν αρκετή ώστε να καταστήσει τον Harry Callahan μια από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες του κινηματογράφου και της Pop κουλτούρας αλλά και έναν από τους μεγαλύτερους και πιο λατρεμένους σινε-ήρωες του κοινού. Αυτή η ταινία είναι ο βασικός υπεύθυνος που σήμερα απολαμβάνουμε εξαιρετικές ταινίες δράσης όπως το ROBOCOP αλλά και απολαυστικά γελοίες όπως το υπέρτατο COBRA του Σταλόνε.
Ήταν επίσης ο ρόλος που καθιέρωσε τον Clint Eastwood ως τον απόλυτο σταρ της εποχής κάτι που θα μπορούσε να μην είχε συμβεί ποτέ μιας και εξαρχής ο συγκεκριμένος ρόλος είχε προταθεί στους John Wayne, Paul Newman, Steve McQueen, Burt Lancaster αλλά και τον Frank Sinatra. Ευτυχώς όλοι τους τον απέρριψαν, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, και τελικά οι παραγωγοί προσέγγισαν τον Clint που εκείνη την εποχή είχε αρχίσει να αποκτά έντονη δημοτικότητα λόγο της συμμετοχής του στα επικά σπαγγέτι γουέστερν του σπουδαίου Sergio Leone.
Πραγματικά μέχρι και την σήμερον ημέρα φαντάζει αδιανόητο το να φανταστείς οποιονδήποτε ηθοποιό πέραν του Clint να κρατάει το 44αρι Magnum και να ξεστομίζει ατακάρες τύπου ‘When a naked man is chasing a woman through a dark alley with a butcher knife and a hard on, I figure he isn’t out collecting for the Red Cross.’ – ‘Get out of the way, Hammerhead.’ – ‘Well, then the law is crazy.’ και να τον παρακολουθείς να αρνείται να αφήσει τον γιατρό ,που θέλει να του βγάλει μια σφαίρα από το πόδι , να του κόψει το παντελόνι του με την δικαιολογία ότι κοστίζει 29,50 δολάρια και ότι ‘αξίζει τον πόνο’ και να ‘βοηθάει‘ υποψήφια θύματα αυτοκτονίας να ξαναβρούν την διάθεση τους για ζωή !
Και ναι μπορεί ο Callahan να μην ακολουθεί πάντα την ευθεία γραμμή του Νόμου όμως ούτε ποτέ του ξεφεύγει εντελώς μακριά από αυτήν. Ναι ο Harry είναι ένας μπάτσος που όταν βλέπει μια συμμορία Αφροαμερικανών να ληστεύουν μια τράπεζα , αντί να κάτσει να φάει το μεσημεριανό-δείπνο του και να περιμένει τις ενισχύσεις, προτιμά να βγάλει το Magnum κανόνι του και να ανοίξει πυρ ενάντια στα Καθάρματα μέρα μεσημέρι και σε έναν κεντρικό δρόμο γεμάτο αθώους πολίτες. Και όταν φτάνει η κατάλληλη στιγμή ο μπάτσος αρχίζει να ‘απαγγέλλει‘ , σαν ένας άλλος ‘Jules’ από το Pulp Fiction, τον ‘ψαλμό‘ του…
‘Uh uh. I know what you’re thinking. «Did he fire six shots or only five?» Well to tell you the truth in all this excitement I kinda lost track myself. But being this is a .44 Magnum, the most powerful handgun in the world and would blow your head clean off, you’ve gotta ask yourself one question: «Do I feel lucky?» Well, do ya, punk?’
Ο μονόλογος – ατάκα που χαράχτηκε στην κινηματογραφική ιστορία είναι το κλειδί για να ερμηνεύσεις τον χαρακτήρα του Harry Callahan. Ο Callahan ουσιαστικά την επιστρατεύει με σκοπό να ‘ψαρέψει’ τους εγκληματίες που συναντά και να τους πείσει ότι το να σηκώσουν το όπλο τους προς το μέρος του είναι μια καλή ιδέα. Το μόνο που κατορθώνουν όμως με αυτό είναι να του δώσουν το δικαίωμα να τους στείλει κατευθείαν στο νεκροτομείο και όχι σε κάνα ‘άνετο’ κελί από το οποίο κάποτε θα βγουν. Ναι ο Callahan ακολουθεί έναν δικό του κώδικα επιβολής της δικαιοσύνης και δείχνει να δυσανασχετεί από την ‘μαλθακότητα’ που επιδεικνύει σε αρκετές περιπτώσεις ο ίδιος Νόμος τον οποίο έχει ορκιστεί να εφαρμόζει και να υπηρετεί. Όμως οι πρακτικές του πάντα βρίσκονται στα πλαίσια αυτού του Νόμου. Και αν όχι μέσα σε αυτά τότε σίγουρα κινούνται γύρω από αυτά. Ναι ο Callahan σε αρκετές περιπτώσεις ξεφεύγει στο θέμα της βίας όμως ποτέ του δεν καταλήγει να γίνει ένας ‘Τιμωρός‘ που θα επιβάλλει ποινές θανάτου βασισμένες στα δικά του κριτήρια.
Όμως όλα αυτά πάνε στράφι όταν στο ‘παιχνίδι’ μπαίνει ο ‘Scorpio’…
O ‘Scorpio‘ δεν είναι ο μέσος εγκληματίας – φονιάς των 70s. Είναι ένας παρανοϊκός και αδίστακτος Serial Killer – Τρομοκράτης που πραγματικά φαντάζει πρωτόγνωρος για την εποχή του. Είναι κάτι καινούργιο , απρόβλεπτο και υπέρμετρα τρομαχτικό. Η εντελώς απρόσμενη εμφάνιση του στο Σαν Φρανσίσκο αλλάζει εντελώς το ‘παιχνίδι’ μεταξύ μπάτσου και εγκληματία. Και ο Callahan μόλις αντιλαμβάνεται ότι οι παλιοί κανόνες όχι μόνο δεν γίνεται να εφαρμοστούν ενάντια σε αυτό το νέο είδος εγκληματία αλλά ίσα, ίσα καταλήγουν να τον προστατεύουν κιόλας αποφασίζει κυριολεκτικά να τους ρίξει στο ποτάμι και να χειριστεί την υπόθεση με τον τρόπο του.
Εδώ αξίζει να κάνουμε ιδιαίτερη μνεία στον Andy Robinson που ενσάρκωσε με τόση σχιζοφρενική μαεστρία τον δολοφόνο. Δεν θα ταν υπερβολή να πούμε ότι ο Robinson έφερε στο Hollywood ένα νέο και συναρπαστικό είδος ‘Villain‘ ενώ και η χημεία του με τον Eastwood είναι τόσο πειστική και ‘τοξική’ που θυμίζει εκείνη του Batman με του Joker. O ‘Scorpio’ είναι το ιδανικό αντίθετο του Harry, ένας τρελός που ο εκκεντρικός μηδενισμός του του δίνει την ‘άδεια’ να σκοτώνει κοσμάκη δίχως τον παραμικρό δισταγμό. Το DIRTY HARRY μπορεί να είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την επιβλητική, macho εικόνα του Clint Eastwood να κραδαίνει το θηριώδες Magnum περίστροφο στα χέρια του όμως χωρίς την παρουσία του Robinson αυτή η ιστορία δεν θα λειτουργούσε το ίδιο ιδανικά. Η περσόνα που υποδύεται ο ηθοποιός, και την οποία ο Siegel βάσισε επάνω στον μυστηριώδη κατά συρροήν δολοφόνο ‘Zodiac‘ , που από το 65 μέχρι και το 75 έσπειρε τον τρόμο στην Καλιφόρνια και που η πραγματική του ταυτότητα δεν αποκαλύφτηκε ποτέ, είναι τόσο τερατώδης και σιχαμένη που βλέποντας τον να κάνει όλες αυτές τις αποτρόπαιες πράξεις που κάνει ‘αναγκάζεσαι’ να δικαιολογήσεις τον ‘Βρώμικο’ Harry για την απόφαση του να κινηθεί έξω από τον Νόμο ώστε να συλλάβει τον αντίπαλο του.
Διάολε στο τέλος σχεδόν θα τον ευχαριστείς που δεν κώλωσε να ‘τινάξει’ τον φονιά με το Magnum του…
Όμως η επιλογή του Siegel να μην τελειώσει την ταινία του με την ‘εκτέλεση’ του Scorpio είναι εκείνη που δίνει στον ήρωα μια άφεση αμαρτιών και τον μεταμορφώνει από έναν σκληρό και μονοδιάστατο μπάτσο σε μια τραγική μορφή. Ο Callahan μπορεί πολύ ύπουλα να επιστράτευσε για δεύτερη φορά τον ‘Do you feel lucky Punk ?‘ ‘ψαλμό’ του ώστε να ‘ψαρέψει ‘τον φονιά και να τον πείσει να κινηθεί προς το περίστροφο του, δίνοντας έτσι κάθε νομικό δικαίωμα στον μπάτσο να τον στείλει στον πάτο της λίμνης, όμως η σκηνή που ακολουθεί μετά είναι η πιο συμβολική της ταινίας.
Στο φινάλε ο ‘Βρώμικος’ Harry , αφού ρίξει μια τελευταία ματιά στο Κάθαρμα που μόλις ‘τιμώρησε’, βγάζει από την τσέπη του σήμα του και αφού το εξετάσει σκεφτικός προβαίνει στην πιο ‘καθαρή’ κίνηση που τον βλέπουμε να κάνει σε ολόκληρη την ταινία : Το πετάει στο ποτάμι.
Είναι η στιγμή που ο Harry Callahan συνδειτοποιεί ότι έχει απομακρυνθεί οριστικά από τον Νόμο που επί τόσα χρόνια πρέσβευε, εφάρμοζε και υπηρετούσε. Ξέρει ότι μετά από όλα όσα έκανε για να νικήσει τον αντίπαλο του δεν γίνεται να συνεχίσει να φοράει το σήμα. Είναι η στιγμή που το παρατσούκλι ‘βρώμικος‘ παύει να είναι απλά ένα προσωνύμιο και γίνεται ένα αληθινό κομμάτι του εαυτού του. Πετώντας το σήμα του στο ποτάμι ο Callahan δεν ξεφορτώνεται μονάχα ένα σύμβολο εξουσίας και την δουλεία του. Πετάει την μόνη ζωή που ήξερε μέχρι τότε. Μια ζωή που αρνείται να την συνεχίσει μιας και ο ίδιος την σπίλωσε.
Υπάρχει κάτι το δυνατό, το απόλυτο και εξαιρετικά συμβολικό στο φινάλε του DIRTY HARRY. Όμως μπορεί ο Callahan σε όλη του την καριέρα να έδειχνε μια απειθαρχία απέναντι στους ανωτέρους του όμως δεν μπόρεσε να κρατήσει την ίδια στάση και απέναντι στους παραγωγούς της Warner Bros. Η εμπορική επιτυχία της ταινίας οδήγησε στην δημιουργία τεσσάρων sequels που μπορεί να μην ήταν όλα τους άσχημα όμως κανένα τους δεν δικαιολογούσε την ύπαρξη του.
Στο τέλος έπρεπε απλά να αφήσουμε τον ‘Βρώμικο’ Harry να χαθεί στον ορίζοντα υπό την συνοδεία της υπέροχης μουσικής του «Lalo» Schifrin και να του επιτρέψουμε να ανακαλύψει μόνος του τι του επιφυλάσσει η μοίρα.
THE BAT COUNTRY PRESS : Too Weird To Live, Toο GEEK To Die ! 