DJANGO : Θάβοντας την απληστία σου μέσα σε ένα φέρετρο.

by Αντρέι Κοτσεργκίν 

 ‘You can clean up the mess, now. But don’t touch my coffin.’

Όταν ένα σπαγγέτι – γουέστερν ξεκινάει δείχνοντας σου έναν μυστηριώδη ξένο να εισέρχεται σε μια σκονισμένη και λασπωμένη πόλη ‘φάντασμα‘ της Άγριας Δύσης και από πίσω του σέρνει ένα… φέρετρο τότε αυτομάτως μέσα σου το ξέρεις ότι το φιλμ που θα παρακολουθήσεις θα αποτελέσει μια σινε-εμπειρία ζωής.

Αν ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος του σπουδαίου Sergio Leone ήταν ένα επικό γουέστερν ‘ποίημα‘ που σου διηγούνταν μια ιστορία απληστίας η οποία αποδίδονταν σκληρά αλλά και ρομαντικά μέσα από τρεις τυχοδιώκτες ‘ήρωες‘ που διέσχισαν την ταραγμένη Αμερική του Εμφυλίου και στα πλαίσια της αναζήτησης τους για πλούτη δεν δίσταζαν να γεμίσουν τον κοσμάκη σφαίρες τότε το DJANGO του  Sergio Corbucci είναι το σαφώς πιο ‘βρώμικο‘ και μοναχικό ‘ξαδελφάκι‘ αυτής της ιστορίας. Αν και τεχνικά αυτό το σπαγγέτι γουέστερν χορεύει περισσότερο στους ρυθμούς του Για μια Χούφτα Δολάρια, επίσης του Leone, και κατά συνέπεια και του ανυπέρβλητου και διαχρονικού Yojimbo του ‘Σαμουράι της έβδομης τέχνης’ Akira Kurosawa.

Όμως παρά τις αναπόφευκτες συγκρίσεις το DJANGO του σκηνοθέτη Corbucci και του πρωταγωνιστή του Franco Nero είναι ένα έπος που έχει τα δικά του μοναδικά, επιβλητικά και εξαιρετικά σκληρά πραγματάκια να σου δώσει…

 

Κάπου στα ξεχασμένα και αφιλόξενα σύνορα μεταξύ Η.Π.Α. και Μεξικού ένας ξένος καταφτάνει στην παρηκμασμένη πόλη φάντασμα που αποτελεί την ‘ουδέτερη ζώνη΄ανάμεσα στον πόλεμο που έχουν κηρύξει μεταξύ τους μια συμμορία Μεξικανών ανταρτών και ο στρατός του ρατσιστή ταγματάρχη Jackson ο οποίος επιθυμεί διακαώς να ‘καθαρίσει‘ τα σύνορα από την παρουσία των ‘βρωμερών‘ chicanos…

O ξένος που φοράει την μπλε στολή των Βόρειων σέρνει από πίσω του ένα φέρετρο όμως δεν είναι αυτός ο λόγος που κάνει την απρόσμενη παρουσία του μέσα στην πόλη τόσο … αισθητή. Βλέπεις ο τύπος αυτός πριν καν πατήσει το πόδι του μέσα στο σαλούν πρόλαβε και καθάρισε ένα τσούρμο από τους άξεστους στρατιώτες του Jackson επειδή οι τελευταίοι ετοιμάζονταν να κάψουν ζωντανή μια ταλαίπωρη πόρνη ονόματι Maria. Η πράξη του αυτή αυτομάτως τον καθιστά κόκκινο πανί αλλά και κινούμενο στόχο στα μάτια του Jackson και των αντρών του όμως και οι Μεξικανοί αντάρτες πολύ σύντομα θα μπουν και εκείνοι σε αυτό το αιματηρό ‘παιχνίδι‘ που φαίνεται να στήνει, για τους δικούς του λόγους, ο μυστηριώδης τυχοδιώκτης.

Όμως τι ή ποίον κουβαλάει μέσα στο φέρετρο που σέρνει συνεχώς πίσω του αυτός ο μοναχικός και αμίλητος άντρας ? 

Όταν ο ιδιοκτήτης του σαλούν βρίσκει το θάρρος να τον ρωτήσει αν βρίσκεται κανείς μέσα στο θέρετρο εκείνος του απαντά ψυχρά ‘ Ναι. Και τ’ όνομά του είναι Django’. Και ναι ο ξένος αυτός κουβαλά αρκετούς ‘σκελετούς‘ και μυστικά μέσα στο φέρετρο του και όταν αυτά βγουν στην επιφάνεια μια πραγματική Κόλαση θα ξεχυθεί στην μικρή αυτή πόλη…

 

Από την εναρκτήρια κιόλας σεκάνς του DJANGO ο σκηνοθέτης Sergio Corbucci μας το κάνει ξεκάθαρο ότι θα παρακολουθήσουμε ένα ιταλικό σπαγγέτι – γουέστερν ποτισμένο στο μίσος, τις σφαίρες, το αίμα και την παράνοια…

 

O άντρας αυτός φτάνει σε μια πόλη στην μέση του πουθενά και το πρώτο πράγμα που αντικρίζει είναι μια συμμορία Μεξικανών να έχει δέσει μια πόρνη και να την μαστιγώνει επειδή είχε το θράσος να κοιμάται ταυτόχρονα και με τους άντρες της αντίπαλης παράταξης. Όταν οι στρατιώτες του ταγματάρχη Jackson καταφτάνουν στο μέρος του συμβάντος αφού πρώτα κάνουν σουρωτήρι τους Μεξικανούς στην συνέχεια αποφασίζουν να σταυρώσουν την πόρνη επάνω σε έναν φλεγόμενο σταυρό για τους ίδιους ακριβώς λόγους… Το φυλετικό μίσος και η παράνοια που το συνοδεύει γίνονται ευδιάκριτα σε όλο τους το τρομερό μεγαλείο μέσα από τα σκληρά πλάνα του σκηνοθέτη.

Όλη αυτή η τρέλα εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια ενός ξένου , ενός μοναχικού πιστολέρο που ‘θάβει‘ το παρελθόν, αλλά και τα σχέδια του για το μέλλον,  του κυριολεκτικά σε ένα φέρετρο το οποίο σέρνει από πίσω του. Ο πιστολέρο παρακολουθεί την σκηνή ενώ καπνίζει το πούρο του και μόλις το τελειώσει κατεβαίνει και τιμωρεί τους άξεστους αυτούς άντρες για τις ποταπές τους πράξεις. Είναι όμως αυτή η πράξη ενός ήρωα ή απλά το πρώτο βήμα για την εφαρμογή ενός τολμηρού σχεδίου που αποτελεί το γέννημα ενός αδίστακτου και πονηρού τυχοδιώκτη ?

Και κάπως έτσι οι Corbucci και Nero μας συστήνουν υπέροχα και αποτελεσματικά σε μια από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες του γουέστερν είδους. 

 

Στο DJANGO ο Corbucci μας χαρίζει ορισμένες υπέρτατες στιγμές ‘γουέστερν ανθολογίας’ : H σκληρή εναρκτήρια σεκάνς, η στιγμή που ο ήρωας του μας αποκαλύπτει τι ακριβώς κουβαλάει στο φέρετρο του και στην συνέχεια μας χαρίζει ένα από τα πιο ανελέητα πιστολίδια – μακελειά που έχουμε δει στα σπαγγέτι γουέστερν και όχι μόνο, ο βάναυσος πόλεμος μεταξύ Μεξικανών και Αμερικανών εθνικιστών και φυσικά το φινάλε της ταινίας που είναι ότι πιο σκατόψυχο αλλά παράλληλα και επικό και ρομαντικό μπορούσε να μας προσφέρει αυτή η ιστορία.

Κάπου προς το φινάλε της ταινίας μαθαίνουμε ότι ο Django δεν είναι κάποιος αγωνιστής – ήρωας. Ο τύπος αυτός δεν είναι τίποτε περισσότερο παρά ένας ακόμη αποφασισμένος και πανούργος τυχοδιώκτης , σαν εκείνους που αλώνιζαν κάποτε στην Δύση ψάχνοντας το μεγάλο ‘κόλπο‘ που θα τους αποφέρει αμύθητα πλούτη. Ακριβώς όπως και ο ‘Άντρας δίχως όνομα’ του Clint Eastwood ο τύπος αυτός δεν διστάζει να χωθεί ανάμεσα σε δυο αντιπάλους και να προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί το μίσος που τρέφουν απέναντι τους προς όφελος του.

Όμως εδώ στο τέλος το σχέδιο του Django πάει κατά διαόλου και φαίνεται να εκπυσοκροτεί και να τον πετυχαίνει κατευθείαν μέσα στην ίδια του την μούρη : Οι Μεξικανοί ‘φίλοι’ του όντας προδομένοι από εκείνον καθώς δεν δίστασε να τους κλέψει το χρυσάφι, τον πιάνουν και του τσακίζουν και τα δυο χέρια. Βλέπεις στην αφιλόξενη Άγρια Δύση δεν υπάρχει τίποτε το πιο θλιβερό και ανήμπορο από έναν σακάτη πιστολέρο που δεν μπορεί καν να σηκώσει το εξάσφαιρο του. Σαν να μην του έφταναν όλα αυτά λίγες στιγμές πιο πριν είδαμε την μοίρα να συνωμοτεί και να ρίχνει, κυριολεκτικά, το πολύτιμο χρυσάφι του τυχοδιώκτη Django στον βούρκο… 

Η τύχη που συνόδευε τον πιστολέρο στο μεγαλύτερο κομμάτι της ιστορίας του ήταν αναμενόμενο ότι αργά ή γρήγορα θα τον εγκατέλειπε και πως οι συνέπειες της απώλειας της θα ήταν άμεσες και βάναυσες για αυτόν τον αντιήρωα. Διάολε αυτό το μυρίστηκε ακόμη και η πόρνη Maria μιας και την βλέπουμε να τον παρακαλάει να παρατήσει το χρυσάφι και να ξεκινήσει μια νέα ζωή μαζί της μακριά από το μίσος και την παράνοια. Όμως εκείνος τυφλωμένος από έπαρση και απληστία δεν την ακούει και αναπόφευκτα καταλήγει στο νεκροταφείο.

Και κάπου εκεί είναι που ο Corbucci μας θυμίζει ότι στο τέλος ένας άντρας φτιάχνει μόνος του την ‘τύχη‘ του μέσα από την ικανότητα και την ευρηματικότητα του…

 

Οι μουσικάρες του Luis Bacalov , που εδώ κυριολεκτικά λειτουργεί ως ο ‘βάρδος‘ που μας εξιστορεί την ιστορία του μοναχικού αυτού τυχοδιώκτη, απλά καθιστούν αυτές τις αιματηρές σκηνές ακόμη πιο επικές.

Στο DJANGO ο Corbucci ‘δανείζεται‘ πολλά στοιχεία τόσο από τον Leone όσο και από δημιουργούς όπως ο Sam Peckinpah όμως ποτέ του δεν αμελεί να μας δώσει και την δική του σκληρή ματιά και αισθητική. Χτίζει ένα σπαγγέτι – γουέστερν έπος θεαματικό αλλά και ‘βρώμικο‘ ενώ ο πρωταγωνιστή του Franco Nero έχοντας ως όπλο κυρίως το σκληρό βλέμμα του, και όχι τόσο τα λόγια του, μας δίνει έναν αντιήρωα που μοιάζει να κινείται στους ρυθμούς μιας τραγωδίας ανάλογη με εκείνη του Σίσυφου.  Μόνο που αντίθετα με τον γεμάτο έπαρση βασιλιά της Εφύρας, που κάποτε εξόργισε τους Θεούς και καταδικάστηκε από εκείνους σε ένα αιώνιο μαρτύριο, εδώ ο Django είναι ‘καταδικασμένος‘ να σπρώχνει συνεχώς την επιθυμία του για πλούτη και στο τέλος να συντρίβεται ολοκληρωτικά από αυτή. Όμως εδώ τουλάχιστον ο σκηνοθέτης χαρίζει στον ήρωα του την λύτρωση μιας και ο Django, αν και σακατεμένος, όχι μόνο επιβιώνει αλλά κατορθώνει και να βγει νικητής ώστε στην συνέχεια να βρει την Maria και μαζί να αναζητήσουν μια ζωή που ναι μεν δεν θα έχει πλούτη όμως ίσως και να χαρακτηρίζεται από κάτι πολύ πιο ουσιώδες και δυνατό. Στο τέλος ο Django κατόρθωσε να ‘θάψει’, έστω και με το ζόρι, την απληστία του μέσα σε ένα ‘θέρετρο’ και αυτό είναι και το στοιχείο που του εξασφαλίζει μια κάθαρση.

Μέσα σε όλα αυτά έχουμε και τον σκηνοθέτη να μας δίνει ένα , αρκετά πρωτόγνωρο για το είδος και την εποχή, αντιρατσιστικό μήνυμα το οποίο μεταφράζεται μέσα από σφαίρες, φλεγόμενους σταυρούς και εικόνες μακελειού και τρέλας. Και ναι το μήνυμα αυτό δεν είναι ιδιαίτερα βαθυστόχαστο ή αρτιστικό όμως που να πάρει η οργή την δουλεία του την κάνει και με το παραπάνω.

Το DJANGO των Corbucci και Nero βγήκε στις αίθουσες τον Απρίλη του 1966 και λόγο του βίαιου περιεχομένου του απαγορεύτηκε η προβολή του σε αρκετές χώρες. Κάτι που δεν ήταν καθόλου παράδοξο μιας και η βία της ταινίας ήταν αρκετά σκληρή και γραφική και ελάχιστη δόση ‘κάθαρσης‘ έκρυβε η ίδια μέσα της. Ο Corbucci εδώ πάνω απ’όλα είχε στο νου του πως να δώσει στο κοινό μια ξέφρενη και σκληρή ψυχαγωγία και όχι τόσο να περάσει κάποιο βαθύτερο μήνυμα. Ειδικά οι σκηνές με τα βασανιστήρια και τους ακρωτηριασμούς εκπέμπουν έναν στυγνό σαδομαζοχισμό που στοχεύει κατευθείαν στην ανάγκη μας για αιματηρή ψυχαγωγία. Παραδόξως τα κατάφερε και τα δυο.

Φυσικά τα εύσημα πρέπει να δοθούν και στον Franco Nero που μέσα από αυτό το φιλμ κατόρθωσε να χτίσει μια περσόνα υπέρμετρα cool και εμβληματική η οποία στα χρόνια που ακολούθησαν έδωσε το πάτημα για αμέτρητα sequels, spin-offs και φυσικά μπόλικες αντιγραφές. Δεν γίνεται να μην κάνουμε και ιδιαίτερη μνεία στον Ταραντίνο που το 2012 μέσα από το φιλμ του DJANGO UNCHAINED τίμησε την κληρονομιά των Corbucci και Nero και μάλιστα επιστράτευσε τον τελευταίο μέσα από ένα υπέροχο cameo.

Στις μέρες μας δεν είναι και λίγοι οι θεατές, τόσο οι παλιοί όσο και οι νεώτεροι, που μνημονεύουν το DJANGO έστω και αν το σκληρό αυτό σπαγγέτι – γουέστερν ποτέ του δεν έπιασε τα επίπεδα εκείνων του Sergio Leone. Μπορεί το φιλμ του Corbucci να μην άγγιξε ποτέ του τίποτε υψηλά αρτιστικά κριτήρια όμως διάολε μέχρι και σήμερα παραμένει άκρως αιματηρό και απολαυστικό. Στο τέλος το μόνο ‘αρνητικό’ που έχω να προσάψω σε αυτή την ταινία είναι αυτή η σκατένια αγγλική μεταγλώττιση που σε αρκετά σημεία παραφράζει τα λεγόμενα των πρωταγωνιστών και της ιστορίας…

Στο φινάλε θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε το DJANGO με τον μοναχικό , πιστολέρο, ήρωα του που κάθεται σε έναν λόφο και παρατηρεί καπνίζοντας τον χαμό που εκτυλίσσεται μπροστά του, βλοσυρός και αμίλητος, και μετά αποφασίζει να τραβήξει το περίστροφο του και να παίξει με τους δικούς του κανόνες.