THE EXORCIST : Ψάχνοντας την πίστη μέσα στο σκοτάδι και την ομίχλη…

 ‘I think the point is to make us despair. To see ourselves as… animal and ugly. To make us reject the possibility that God could love us.’

Ο γερασμένος αλλά υπέρμετρα αποφασισμένος Πάτερ Merrin κάθεται και εξηγεί μέσα σε μόλις μια φράση την σημασία του Κακού που αντιμετωπίζουν σε έναν έντρομο πάτερ Karras.

Οι δυο ιερείς έχουν αναλάβει την ύψιστη αποστολή να σώσουν την ψυχή ενός μικρού παιδιού από έναν αρχέγονο Δαίμονα. Όμως για να υπάρχει έστω και μια μικρή ελπίδα λύτρωσης και σωτηρίας για το άτυχο παιδί θα πρέπει και οι δυο αυτοί ιερείς να βρουν μέσω της πίστης τους την δύναμη ώστε να ξορκίσουν τον Δαίμονα μέσα από τα σωθικά του. Μονάχα που εδώ ο Karras φαίνεται να μην του έχει απομείνει τόση πίστη και αγάπη για τον Θεό μέσα του καθώς ο ιερέας δεν είχε ανάγκη από την εμφάνιση του Δαίμονα ώστε να αποκηρύξει όλα όσα πίστευε και πρέσβευε κάποτε.

Ακριβώς αυτή την έλλειψης πίστης είναι που ο ραδιούργος Δαίμονας θα κοιτάξει να την εκμεταλλευτεί ως την απόλυτη αδυναμία των αντιπάλων του… 

O αγώνας των δυο αυτών ιερέων – εξορκιστών αποτυπώθηκε μέσα από τις κινηματογραφικές αίθουσες τον Δεκέμβρη του 1973. Εκείνες τις μέρες ,για πρώτη φορά ίσως στην ιστορία του κινηματογράφου, για ορισμένους θεατές η σκοτεινή αίθουσα δεν θύμιζε πλέον μια όμορφη και ανέμελη ψυχαγωγία αλλά αντίθετα έμοιαζε ως ένα απόλυτο μαρτύριο φρίκης και αγωνίας.

‘Κινηματογραφική νεύρωση’. 

Αυτόν τον όρο επιστράτευσαν οι ιατρικοί δημοσιογράφοι στην προσπάθεια τους να περιγράψουν τις παρανοϊκές αντιδράσεις του , εντελώς ανυποψίαστου τότε, κοινού όταν έβλεπαν για πρώτη φορά το THE EXORCIST του σκηνοθέτη William Friedkin και του σεναριογράφου , συγγραφέα και παραγωγού William Peter Blatty.

Τα εισιτήρια και οι κραυγές απέχθειας και αγωνίας ήταν το μικρότερο ‘τίμημα‘ που καλούνταν να πληρώσουν οι θεατές.  Όσοι κάναν το λάθος να αγοράσουν και μερικά σνακς πριν την προβολή κατέληξαν να αποχωριστούν βίαια ένα μέρος τους στην διάρκεια της. Ενώ παράλληλα υπήρξαν και αναφορές ότι είχαμε και μερικές καρδιακές προσβολές μέχρι και κάνα δυο αποβολές αγέννητων παιδιών…

Η μαζική υστερία που προκλήθηκε στα 70s γύρω από τον Εξορκιστή των Friedkin και Blatty απλά πιστοποιεί την σπουδαιότητα της ταινίας τους που μέχρι και σήμερα μπορεί να υπερηφανεύεται ότι δεν έχει χάσει τίποτε από την αξία , την ουσία και την δυναμική της τόσο σε επίπεδο εικόνας όσο και σε εκείνο της θεματολογίας της.

Και αυτή η πραγματικότητα φαντάζει ανίερη και υπέροχη ταυτόχρονα. 

 

To ήξερες ότι υπήρχε ένας αληθινός Serial Killer στα γυρίσματα του Εξορκιστή ? 

Ο Paul Bateson που υποδύθηκε έναν κομπάρσο στην πραγματικότητα αποκαλύφτηκε ότι ήταν ένας κατά συρροήν φονιάς που στα τέλη των 70s συνελήφθη επειδή δολοφόνησε βίαια έναν ομοφυλόφιλο άντρα με τον οποίο είχαν γνωριστεί και συνευρεθεί σε κάποιο Gay μπαρ. Όσο βρισκόταν στην φυλακή – νήσο Rikers ο τύπος αυτός άρχισε να καυχιέται ότι είχε σκοτώσει ένα κάρο ανθρώπους γεγονός που ανάγκασε τις αρχές να διεξάγουν μια έρευνα μέσω της οποίας ανακαλύφτηκαν άλλα έξι πτώματα.

Πάντως ο Bateson ισχυρίζονταν ότι είχε σκοτώσει πολύ περισσότερους και ως κίνητρο για τις πράξεις του μας έδωσε μονάχα μια φράση :

‘Just for fun.’

Η υπόθεση αυτή είναι ένα από τα πάμπολλα περιστατικά που ‘στοίχειωσαν ‘ την διαδικασία των γυρισμάτων του THE EXORCIST. Το ποία από αυτά είναι μύθος ή πραγματικότητα πιθανότατα δεν θα το μάθουμε ποτέ μας όμως όπως και να χει θα αποτελούν για πάντα αναπόσπαστα κομμάτια του μύθου της ίδιας της ταινίας.

Ο Friedkin εκείνη την εποχή ήταν τόσο αποφασισμένος να ‘χτίσει‘ μια απόλυτα στιβαρή και ισορροπημένη ταινία που αρνήθηκε πεισματικά να προσλάβει μεγάλους και διάσημους ηθοποιούς στους ρόλους των χαρακτήρων του. Έριξε άκυρο στον τιτάνα  Marlon Brando επειδή φοβόταν, δικαίως, ότι η επιβλητική του παρουσία θα επισκίαζε την ταινία ενώ απέρριψε και τον Jack Nicholson για τον ρόλο του πάτερ Karras χαρακτηρίζοντας τον ‘υπερβολικά ανίερο’ ώστε να υποδυθεί έναν ιερέα …

Και πάλι δεν μπορείς να πεις ότι είχε άδικο ! 

Τελικά για τον ρόλο του Ελληνοαμερικανού Ιερέα επιλέχθηκε ο Jason Miller που εδώ όσο οξύμωρο και αν μας ακούγεται έκανε το υποκριτικό του ντεμπούτο. Ο Miller ξεκίνησε ως συγγραφέας θεατρικών έργων και μόλις έναν χρόνο πριν παίξει στον Εξορκιστή κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ για το έργο του με τίτλο The Championship Season. Ένα χρόνο αργότερα προτάθηκε για Όσκαρ Β’ Ανδρικού ρόλου χάρη στην ερμηνεία του ως Πάτερ Karras.

Η καριέρα του Miller που ξεκίνησε τόσο απότομα και λαμπρά έμελλε να πάρει μια άμεσα πτωτική πορεία όταν ο ηθοποιός είχε την φαεινή ιδέα να απορρίψει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στον ‘Ταξιτζή‘ του Martin Scorsese…

 

H διαδικασία των γυρισμάτων του Εξορκιστή σε κάποιες στιγμές φάνταζε ως ένα ‘μαρτύριο‘ αλλά και μια ύψιστη δοκιμασία υπομονής για τον Miller.

Ο σκηνοθέτης William Friedkin ,ως γνήσιος σαδιστής αποφάσισε, να πυροβολήσει με ένα περίστροφο ακριβώς δίπλα από το αυτί του ηθοποιού ώστε να βγάλει από μέσα του μια γνήσια αντίδραση φόβου και απορίας στα πλαίσια μιας σκηνής. Εκείνος τα πήρε στο κρανίο λέγοντας στον σκηνοθέτη ότι ως ηθοποιός δεν είχε ανάγκη από τέτοια φτηνά τρικ ώστε να βγάλει συναισθήματα και αντιδράσεις από μέσα του. Με την σειρά του το αυτί του Friedkin μάλλον δεν ίδρωσε καθόλου…

Στην περίφημη και υπέροχη σκηνή όπου η ‘δαιμονισμένη‘ Linda Blair ξερνάει κυριολεκτικά τα εσώψυχα της επάνω στον Miller λόγο ενός ‘τεχνικού λάθους’ το ψεύτικο ξερατό πέτυχε τον ηθοποιό κατευθείαν μες τα μούτρα αντί για το στήθος του όπως του είχαν τάξει. Ο Miller εξοργίστηκε με αυτό το , μάλλον ύποπτο, λάθος όμως ο Friedkin κράτησε αυτή την πρώτη λήψη και την έβαλε στην ταινία του.

Παρά το αδιαμφισβήτητο ταλέντο που επιδεικνύει εδώ ο Jason Miller σαν ηθοποιός πραγματικά πρέπει να δώσουμε τα εύσημα στον ‘σαδιστή Μπάσταρδο’ William Friedkin που με τα ‘φτηνά‘ αλλά και εξαιρετικά ευφυή και αποτελεσματικά κόλπα του μπόρεσε να αναδείξει τις αντιδράσεις του Πάτερ Karras στο έπακρο.

Φυσικά το ίδιο πρέπει να ειπωθεί και για το εξαιρετικό σενάριο του William Peter Blatty που προσδίδει στον Ιερέα του Miller μπόλικες στρώσεις τραγικότητας αλλά και ηρωικής αυτοθυσίας στο φινάλε…

 

O Πάτερ Karras εδώ αποτελεί ουσιαστικά τον ‘Robin‘ του ‘Batman‘ Πάτερ Merrin τον οποίον ενσαρκώνει ένας σπουδαίος Max Von Sydow όντας καλυμμένος κάτω από αρκετές στρώσεις make-up και προσθετικών ώστε να δείχνει εξαιρετικά γερασμένος. Ο Merrin παρά την προχωρημένη ηλικία του και τα ολοφάνερα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει δεν παύει να είναι ένας ‘βετεράνος Εξορκιστής’ που δεν θα λογαριάσει την προσωπική του ακεραιότητα μπροστά στα πλαίσια της τόσο ιερής αποστολής του.

Ο Merrin δείχνει να γνωρίζει την φύση αλλά και την προέλευση της μοχθηρής οντότητας που καλείται να βγάλει μέσα από τα σπλάχνα ενός κοριτσιού στην προσπάθεια του να σώσει την ψυχή του. Ο Δαίμονας αυτός λέγεται ‘Παζούζου‘ και ξεβράστηκε στην επιφάνεια του κόσμου μας μέσα από τις ξεχασμένες ερήμους της Μεσοποταμίας και φαίνεται να έχει ορισμένους ανοιχτούς λογαριασμούς με τον ιερέα…

O Merrin με το που πατάει το πόδι του έξω από το σπίτι της οικογένειας που βασανίζεται από τον Δαίμονα μοιάζει να διακατέχεται από μια αξιοθαύμαστη σιγουριά και σοβαρότητα.

Εδώ πρέπει να κάνουμε μια παύση ώστε να δώσουμε ξανά τα εύσημα στον σκηνοθέτη που μέσα από τις σκιές , την ομίχλη και τα λιγοστά φώτα που επιστρατεύει κατορθώνει να διαστρεβλώσει ένα ήσυχο και όμορφο προαστιακό σπίτι σε ένα άντρο απόλυτης ανιερότητας και τρόμου…

 

Φυσικά και η εμβληματική πλέον μουσική του Jack Nitzsche τσοντάρει τα μέγιστα ώστε ως θεατής να μπεις σε μια αδιανόητη κατάσταση απόλυτου σασπένς από την αρχή μέχρι και το τέλος του φιλμ.

Αυτός ο Εξορκισμός δεν είναι ο πρώτος που καλείται να διεξάγει ο ιερέας. Ο Merrin έχει χορέψει αυτόν τον χορό και άλλες φορές στο παρελθόν όμως ο τελευταίος φαίνεται ότι άσκησε ένα βαρύ τίμημα επάνω στην υγεία του μαχητικού παπά.

Για να έχει ελπίδες επιτυχίας αυτός ο Εξορκισμός ο Merrin χρειάζεται την βοήθεια ενός ακόμη ιερέα και εδώ ο κλήρος πέφτει στον πάτερ Karras , τον άντρα που είχε αναλάβει να διαγνώσει την φύση της ‘ασθένειας‘ που ταλαιπωρεί την άτυχη μικρή αφού όλοι οι γιατροί, οι ψυχολόγοι και οι επιστήμονες που τόσο εκτενώς την εξέτασαν απέτυχαν να προσδώσουν μια λογική αιτία σε αυτή την ‘ασθένεια‘.

Το πρόβλημα όμως εδώ συναντάται σε δυο γεγονότα :

Πρώτων ο Karras δεν έχει συμμετάσχει ποτέ ξανά σε έναν Εξορκισμό. 

Και δεύτερον ο Karras αν και ιερέας στο επάγγελμα δεν παύει να είναι εδώ και καιρό ένας θνητός άντρας που όσο περνάνε οι μέρες χάνει ολοένα και περισσότερο την πίστη του…

 

Βλέποντας μαζί τους Merrin και Karras να μάχονται τον Δαίμονα πραγματικά διακρίνεις την έντονη αντίθεση που χαρακτηρίζει τους δυο άντρες. Ο πρώτος είναι ένας βετεράνος ‘Superhero‘ του Θεού που μπορεί να μετατρέψει τον Αγιασμό σε απόλυτο όπλο δαιμονικής τιμωρίας και θνητής λύτρωσης και που παρά την προχωρημένη του ηλικία εκπέμπει μια αξιοθαύμαστη σιγουριά τόσο στις κινήσεις του σώματος του όσο και στα ιερά λόγια που ξεστομίζει και τα οποία περιστοιχίζονται από απόλυτη αποφασιστικότητα και μαχητικότητα. Ο δεύτερος πάλι το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να πασχίσει να μην τρέμει από φόβο και αγωνία μπροστά σε όλη αυτή την απόκοσμη και φριχτή κατάσταση που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του…

Η ειρωνεία εδώ είναι ότι αν και ο Karras είναι εκείνος που εντοπίζει και αναγνωρίζει πρώτος την δαιμονική παρουσία μέσα στην κοπέλα και καλεί το Βατικανό σε άμεση βοήθεια ο ίδιος ως άντρας δείχνει παντελώς ανήμπορος να βρει μέσα του την πίστη που είναι αναγκαία ώστε να διεξαχθεί ο Εξορκισμός με επιτυχία.

Ο Δαίμονας οσμίζεται κατευθείαν αυτή του την αδυναμία και μέσα από τις πράξεις και τα λόγια του την εκμεταλλεύεται ως το όπλο που θα του εξασφαλίσει την κυριαρχία του επάνω σε αυτόν τον τόσο φοβισμένο και μπερδεμένο άντρα…

 

O Δαίμονας κατορθώνει να σπείρει μέσα στον ιερέα τον φόβο και την αμφιβολία που θα λειτουργήσουν ως ο απόλυτος αντιπερισπασμός γύρω από την αποστολή που έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας.

Ο Karras προφανώς και αναγνωρίζει την ύπαρξη του Κακού εξαιτίας όλων όσων βλέπει και βιώνει σε αυτό το ‘καταραμένο‘ σπίτι όμως από την άλλη δεν τολμά να κάνει το βήμα παραπάνω μιας και λόγο μιας σειράς προσωπικών τραγωδιών κατέληξε να χάσει τόσο την πίστη όσο και την αγάπη του απέναντι στον Θεό που κάποτε ορκίστηκε να πρεσβεύει και να υπηρετεί. Μάλιστα στην αρχή της ταινίας τον βλέπουμε να σκέφτεται πολύ σοβαρά το γεγονός να παρατήσει το λειτούργημα του και να ακολουθήσει μια καριέρα ως ψυχολόγος ώστε να μπορέσει να εξασφαλίσει τα εφόδια για μια ‘καλύτερη‘ ζωή.

Και όμως να που βλέποντας την ηρωική φυσιογνωμία του Merrin, που εδώ αποτελεί τον ακλόνητο φάρο της πίστης και της αφοσίωσης , αλλά και μπροστά στο άδικο μαρτύριο που βιώνει ένα μικρό κορίτσι ο Karras κατορθώνει να βρει μέσα του το μονοπάτι που θα τον οδηγήσει πίσω στον Θεό του.

Μέσω αυτού θα μπορέσει να νικήσει τις αμφιβολίες του και στο φινάλε να προβεί σε μια ‘αυτοκτονία‘ που στην πραγματικότητα αποτελεί την ύψιστη πράξη αυτοθυσίας και που στο τέλος τον καθιστά ως έναν σύγχρονο ‘μάρτυρα‘…

 

Βλέποντας τον Karras να αντικρίζει την σωρό του συνεργάτη του και στην συνέχεια να ρίχνει οργισμένος μπουκέτα στην δαιμονισμένη νεαρή πραγματικά μπορείς αρχικά να διακρίνεις έναν πονεμένο άντρα να βγάζει όλη του την οργή επάνω στην ενσάρκωση των δεινών αυτού του κόσμου.

Όμως στην πραγματικότητα αυτή είναι η στιγμή που ο Karras επιτέλους συνειδητοποιεί μέσα του ότι η πίστη του είναι ξανά ισχυρή και κάπως έτσι κάνει μια επιλογή που μέχρι λίγες στιγμές νωρίτερα φάνταζε εντελώς αδιανόητη :

Να αφεθεί στον Δαίμονα και εχθρό του. 

Απλά θυμήσου τον διάλογο που είχε ο Karras με εκείνον…

Demon: What an excellent day for an exorcism.

Father Karras: You would like that?

Demon: Intensely.

Father Karras: But wouldn’t that drive you out of Regan?

Demon: It would bring us together.

Father Karras: You and Regan?

Demon: You and us.

 

Σε όλη την διάρκεια του εξορκισμού ο Karras έχει δει και βιώσει από πρώτο χέρι την απόλυτη φρίκη και τον πόνο που μπορεί να επιφέρει μια δαιμονική παρουσία επάνω στο σώμα και την ψυχή ενός θνητού. Ο Karras αντίκρισε έντρομος τον ραδιούργο και σαδιστή Δαίμονα να καταστρέφει ολοκληρωτικά ένα αθώο παιδί και να που τώρα κάνει την επιλογή να αφήσει αυτόν τον Δαίμονα να εισβάλλει μέσα του ώστε να λυτρώσει την ψυχή αυτού του παιδιού με κίνδυνο να καταδικάσει για πάντα τον ίδιο του τον εαυτό.

Στο φινάλε του Εξορκιστή ο Πάτερ Karras προβαίνει σε μια ‘αυτοκτονία‘ που για το δόγμα και το επάγγελμα του αποτελεί την ύψιστη μορφή αμαρτίας ελπίζοντας ότι ο Θεός του θα τον κρίνει ως ‘Μάρτυρα‘ και όχι σαν ‘αμαρτωλό‘ που του αξίζει η χειρότερη μορφή τιμωρίας.

Μέσα από την πράξη απόλυτης αυτοθυσίας του ιερέα τους οι Friedkin και Blatty μας δίνουν ένα φινάλε που αν και βίαιο, ωμό και ψυχρό καταλήγει με κάποιον ‘θαυματουργό‘ τρόπο να εξυμνεί την αναγκαιότητα ορισμένων ανθρώπων να διώξουν τους προσωπικούς τους ‘δαίμονες‘ μέσω από την πίστη τους σε κάτι το ανώτερο.

Το αν τα κατάφερε τελικά ο Πάτερ Karras να βρει την δική του γαλήνη στο τέλος εναπόκειται εξ ολοκλήρου στην ‘πίστη’ του κάθε θεατή ξεχωριστά. 

Όμως κάπου εδώ διακρίνω από το παράθυρο μου τον ήλιο να δύει σιγά, σιγά και έτσι λέω να συνεχίσουμε το αφιέρωμα μας στον σπουδαίο και διαχρονικά τρομερό Εξορκιστή των Friedkin και Blatty κάποια άλλη φορά.

Βλέπεις αγαπητέ μου αναγνώστη ορισμένες φορές όση ‘πίστη‘ και αν κουβαλάς μέσα σου ως άνθρωπος καλό θα ήταν να αφήνεις κάποια πράγματα να ειπωθούν υπό το φως της ημέρας και όχι κάτω από το σκοτάδι και την ομίχλη που αιωρείται τόσο απόκοσμα μέσα σε αυτό…

To Be Continued… 

 

Advertisement