Dog Day Afternoon : Η ‘Σκυλίσια’ μέρα του Al Pacino.

by Αντρέι Κοτσεργκίν

‘When I’m being Fucked, I like to get kissed on the mouth.’ 

Το Dog Day Afternoon  είχε όλα τα συστατικά για να θάψει την καριέρα του Al Pacino πριν καν καλά , καλά ξεκινήσει. Είχε την ‘λάθος θεματολογία’, τις ‘λάθος ατάκες’, τους ‘λάθος χαρακτήρες’ και τα ‘λάθος μηνύματα’. Για τα μέσα των 70s και μια Αμερική όπου οι πληγές από το κάζο του Βιετνάμ ήταν ορθάνοιχτες και αιμορραγούσαν προς όλες τις κατευθύνσεις αλλά και που η άποψη της πλειοψηφίας των μπάτσων σχετικά με την επιβολή του ‘Νόμου‘ ξεκίναγε και σταματούσε στο περίστροφο τους  πραγματικά αποτελεί ένα θαύμα που το φιλμ του σκηνοθέτη Sidney Lumet βρήκε τον δρόμο προς τις κινηματογραφικές αίθουσες.

Τελικά όμως αυτή η γεμάτη ένταση και αίμα ‘σκυλίσια μέρα’ την οποία πέρασε ο Al ήταν αρκετή για να τον στείλει στο πάνθεον των αγαπημένων μας ηθοποιών.

Τον καυτό Αύγουστο του 1972 τρεις τύποι, ονόματι Sonny, Sal και Stevie, εισβάλλουν ένοπλοι σε μια τράπεζα στο Μπρούκλιν με σκοπό να κάνουν την μπίζνα της ζωής τους. Όπως είναι αναμενόμενο όλα τους πάνε σκατά.

Ο Stevie δειλιάζει κυριολεκτικά επάνω στην κρίσιμη στιγμή και ο Sonny του λέει να ξεκουμπιστεί από τον τόπο του εγκλήματος. Σαν να μην έφτανε αυτό οι εναπομείναντες δυο ληστές ανακαλύπτουν με πόνο ότι στο χρηματοκιβώτιο της τράπεζας βρίσκονται μονάχα… 1.100 δολάρια σε μετρητά μιας και μόλις λίγες στιγμές πριν την εισβολή των δυο ληστών είχε λάβει μέρος η καθιερωμένη παραλαβή των χρημάτων…

Και φυσικά λειτουργώντας ως το ‘κερασάκι στην τούρτα’ οι μπάτσοι σκάνε σε τεράστιες ποσότητες και από όλες τις κατευθύνσεις και περικυκλώνουν το κτίριο. Τότε είναι που οι Sonny και Sal αποφασίζουν να κρατήσουν ομήρους τους πελάτες και τους υπαλλήλους της τράπεζας. Όμως αντίθετα με τον Sonny που δείχνει να διατηρεί την ψυχραιμία του ο ‘συνέταιρος’ του Sal δεν δείχνει καθόλου ήρεμος και είναι έτοιμος να ξεκινήσει να ‘ξεκληρίζει’ τους ομήρους αν η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχο τους.

Φυσικά όλη αυτή η αναστάτωση προκαλεί την προσοχή των τοπικών μίντια που σπεύδουν στην τράπεζα για να καλύψουν το περιστατικό. Όταν όμως ο Sonny αποκαλύπτει την αιτία πίσω από την αποτυχημένη απόπειρα ληστείας που έκανε και αρχίζει να εκδηλώνει την οργή και την αγανάκτηση του απέναντι στις αρχές και την πολιτεία τότε είναι που η είδηση αποκτάει πανεθνική μετάδοση.

Όμως όλο αυτό το ‘τσίρκο’ που στήνουν τα μίντια δεν θα χαροποιήσει καθόλου τις αρχές που βλέπουν την φωνή ενός εγκληματία και μάλιστα ενός ‘πούστη‘ που θέλει να μαζέψει χρήματα για την εγχείρηση αλλαγής του συντρόφου του, όπως μας αποκαλύπτει ο ίδιος ο σύντροφος του Sonny, να επηρεάζει και να διχάζει την κοινή γνώμη…

O Sidney Lumet με εξαίρεση τους εναρκτήριους τίτλους αποφασίζει να γδύσει εντελώς μουσικά την ταινία του και μας αφήνει εκτεθειμένους στο ασταμάτητο βουητό της πόλης του Μπρούκλιν, τις εκκωφαντικές φωνές των πολιτών που παρατηρούν την ληστεία και που κάποιοι από αυτούς δηλώνουν την στήριξη τους απέναντι στον Sonny και τον αγώνα του ενώ άλλοι θέλουν να τον δουν νεκρό περισσότερο και από τους αιμοδιψείς και τσαντισμένους μπάτσους που περιμένουν τον ληστή να βγει από το κτίριο έχοντας το δάχτυλο επάνω στην σκανδάλη. Όμως οι σειρήνες ,τα μεγάφωνα και τα αδιάκοπα ‘κλικ’ των φωτογραφικών μηχανών  δεν επαρκούν ώστε να πνίξουν μονάχα μια φωνή : Εκείνη του πρωταγωνιστή. 

Ο Pacino έχοντας μόλις τελειώσει τον ‘Νονό II ‘ αρχικά απέρριψε τον ρόλο του Sonny μιας και ένιωθε εξαντλημένος ερμηνευτικά και ήθελε ένα διάλειμμα για να γεμίσει ξανά τις μπαταρίες του. Ο Lumet του έσφιξε το χέρι και του είπε ‘ok no problem’ και στράφηκε προς τον Dustin Hoffman. Μόλις όμως ο εγωιστής Al έμαθε για την πρόταση που έγινε στον , εξίσου ταλαντούχο, ‘αντίπαλο’ του ο ηθοποιός πήρε αμέσως τηλέφωνο τον σκηνοθέτη και του είπε να του στείλει το σενάριο. Το αποτέλεσμα δεν ήταν μονάχα μια από τις πιο έντονες, τολμηρές και επιδραστικές ταινίες των 70s αλλά και η ‘γέννηση’ μιας κορυφαίας και διαχρονικής ερμηνείας.

Το Dog Day Afternoon περίμενε σαν υπομονετικός σκύλος να λήξει ο Πόλεμος του Βιετνάμ ώστε να βγει στην κυκλοφορία μιας και οι παραγωγοί και το στούντιο της Warner Bros ,που ανέλαβε την διανομή, έκριναν ότι το φιλμ αυτό ήταν μια γροθιά στο στομάχι τόσο ισχυρή που οι διχασμένοι και τσαντισμένοι Αμερικανοί της εποχής δεν θα άντεχαν να την φάνε αδιαμαρτύρητα. Και αυτή είναι μια από τις σπάνιες εκείνες περιπτώσεις που το στούντιο είχε απόλυτο δίκαιο.

Το φιλμ του Lumet μπορεί να είχε ένα πενιχρό μπάτζετ που δεν ξεπερνούσε τα 2 εκατομμύρια δολάρια όμως ο σκηνοθέτης είχε αρκετές άλλες ‘σφαίρες‘ στο όπλο του. Είχε έναν σεναριογράφο με αρχίδια όπως ήταν ο Frank Pierson που στηρίχτηκε επάνω σε ένα άρθρο του περιοδικού LIFE το οποίο εξιστορούσε την αληθινή ιστορία δυο ληστών και με βάση αυτή την ιστορία μας παρέδωσε ένα σενάριο (το οποίο απέσπασε και Όσκαρ) που περιλάμβανε εξίσου αρχιδάτους χαρακτήρες, ατάκες και διαλόγους. Ο ‘σκύλος‘ των Lumet , Pacino και Pierson πραγματικά ‘δάγκωνε‘ το ανυποψίαστο τότε κοινό με τα αιχμηρά του σχόλια και την κριτική του ενάντια στην Κυβέρνηση, τον Πόλεμο του Βιετνάμ και την εγκληματική αδιαφορία που επιδείκνυε η πολιτεία στους πληγωμένους, σωματικά και ψυχικά, βετεράνους του. Επίσης ασκούσε δριμεία κριτική ενάντια στην αστυνομία για τις αιματηρές ταραχές που συνέβησαν στις φυλακές Attica το 1971 όπου και σκοτώθηκαν 29 κρατούμενοι από πυρά αστυνομιών.

Το πραγματικό όμως ΣΟΚ έρχεται στην μέση της ταινίας που ανακαλύπτουμε τις σεξουαλικές προτιμήσεις του κεντρικού χαρακτήρα και τον αληθινό σκοπό πίσω από την ληστεία που επιχείρησε να κάνει. Η σκηνή όπου ο, ανοιχτά δηλωμένος πλέον, ομοφυλόφιλος Sonny , και πρώην βετεράνος του Βιετνάμ. ξεπροβάλλει από την πόρτα της τράπεζας και αρχίζει να ουρλιάζει προκλητικά στους μπάτσους που τον έχουν περικυκλώσει ‘Attica, Attica !’ μπορεί στις μέρες μας να φαντάζει εξαιρετικά δυναμική και επίκαιρη όμως για εκείνη την εποχή ήταν ένας ‘δυναμίτης‘ τον οποίο ο Pacino τον άναβε και τον πέταγε έξω από το κινηματογραφικό πανί και κατευθείαν επάνω στην μούρη του θεατή. Το τι επίδραση θα είχε στον καθένα αυτή η ‘έκρηξη‘ εξαρτώταν καθαρά από τις πολιτικές και κοινωνικές απόψεις του καθενός. Όμως ασχέτως από απόψεις και ιδεολογίες τέτοιες σκηνές απλά δεν γινόταν να μην σε αφήσουν ανεπηρέαστο.

Ο Lumet στοχεύει και πυροβολεί την λογική της κλειδαροτρυπας. Σε μια επικίνδυνη κατάσταση ληστείας και ομηρίας ο κόσμος και τα μίντια έξω από την τράπεζα προτιμούν να ασχολούνται και να μάχονται μεταξύ τους γύρω από τις σεξουαλικες προτιμήσεις των δραστών…

Φυσικά ο σκηνοθέτης δεν παραλείπει να καυτηριάσει και το ‘τσίρκο‘ υπερβολής που έχουν την τάση να στήνουν παραδοσιακά τα μίντια σε αντίστοιχες περιπτώσεις όμως πολύ διορατικά ΔΕΝ εξαιρεί από αυτή την κριτική και τον ήρωα του μιας και ο Sonny με την σειρά του εκπροσωπεί εκείνο το είδος ανθρώπων που έχουν την τάση να εκμεταλλεύονται πράγματα, καταστάσεις και τάσεις ώστε να τραβήξουν την προσοχή των προβολέων επάνω τους.

Ναι ο Sonny μπορεί ως φιγούρα να φαντάζει εξαιρετικά συμπαθής και να σε κάνει να ταυτιστείς με τον αγώνα του όμως ποτέ του δεν παύει να είναι και ένας συμφεροντολόγος εγκληματίας.

Επίσης είναι πραγματικά αδιανόητος ο τρόπος με τον οποίο ο Lumet αιχμαλωτίζει τους παλμούς όχι μονάχα μιας πόλης αλλά ενός ολόκληρου έθνους που βρίσκεται συνεχώς μέσα σε μια έντονη σύγχυση και οργισμένο διχασμό και όμως σχεδόν ολόκληρη η ταινία εκτυλίσσεται στο εσωτερικό μιας τράπεζας !

Όμως το Dog Day Afternoon δεν λειτουργεί ιδανικά μονάχα ως σάτιρα και κριτική αλλά είναι παράλληλα μια από τις καλύτερες και πιο καλά διατηρημένες ταινίες με ληστείες στην ιστορία του κινηματογράφου. Και πέραν της σκηνοθεσίας του Lumet που ακροβατεί ανάμεσα στο δράμα, την μαύρη κωμωδία, την σάτιρα αλλά και την δράση με έναν τρόπο που μπορεί το λιγότερο να χαρακτηριστεί ως ‘νευρωτικά ιδιοφυής’ , υπάρχουν άλλοι δυο λόγοι που αυτό το φιλμ είναι τόσο έντονο , επιδραστικό αλλά και υπέρμετρα ψυχαγωγικό.

Και μιλάμε φυσικά για το πρωταγωνιστικό δίδυμο των Al Pacino και John Cazale. 

O Pacino είναι φωνακλάς, δυναμικός αλλά και ταυτόχρονα τραγικός επειδή ξέρει ακριβώς πότε πρέπει να μιλήσει και πότε να σιωπήσει. Αυτό το γαμημένο ‘Attica, Attica !’ σε περίπτωση που το ξεστόμιζε ένας άλλος ηθοποιός θα ήταν υπεραρκετό ώστε να μην τον ξαναδούμε ούτε σε διαφήμιση απορρυπαντικού. Και όμως σε αυτή τη σκηνή ο Al φαντάζει τόσο οργισμένος , πανίσχυρος αλλά και δραματικός ταυτόχρονα που πραγματικά δεν είναι να απορείς πως κατέληξε να χτίσει την μετέπειτα καριέρα του.

Καμιά φορά βλέπω και ακούω κόσμο να κάθεται και να εξυμνεί την περίφημη συνάντηση – συνεργασία που είχε ο Pacino με τον Robert DeNiro σε ένα άλλο εξίσου αγαπημένο (αλλά και αρκετά υπερεκτιμημένο για μένα) ‘Heist‘ φιλμ το περίφημο HEAT. Και ναι η συνάντηση αυτή των δυο τιτάνων του κινηματογράφου μας χάρισε μια απίστευτη ερμηνευτική ‘ένταση‘΄μεταξύ τους όμως για μένα και οι δυο καλύτερες συνεργασίες που έχει κάνει ο Al στην καριέρα του ξεκινάνε και τελειώνουν με τον σπουδαίο John Cazale.

Στο Dog Day Afternoon ο Cazale μας δίνει μια περσόνα που φαντάζει υπέρμετρα αστεία αλλά και φονική ταυτόχρονα. Ναι βλέποντας τον Sal να διαμαρτύρεται στον Sonny για το γεγονός ότι τα μίντια τον θεωρούν και εκείνον ομοφυλόφιλο ενώ δεν είναι και να πετάει ατάκες τύπου ‘They keep sayin’ *two* homosexuals. I am not a homosexual. I want you to stop them saying that. Stop.’ και παράλληλα να νομίζει ότι η πολιτεία του Γουαϊόμινγκ είναι … ανεξάρτητο κράτος πραγματικά δεν γίνεται να συγκρατήσεις μερικά γέλια. Όμως ο Sal είναι ένας τύπος που σε καμία περίπτωση ΔΕΝ πρέπει να κάνεις το λάθος και να τον αντιμετωπίσεις ως ένα αστείο. Μπορεί οι Sonny και Sal να βρίσκονται μαζί με τους ομήρους τους στο ίδιο κτήριο είναι όμως ξεκάθαρο ότι το μυαλό του δεύτερου βρίσκεται κάπου πολύ ‘μακριά‘. Υπάρχει μια επικίνδυνη λάμψη μέσα στα φαινομενικά ανέκφραστα και κενά μάτια του, μια φονική επιθυμία που περιμένει το κάλεσμα ώστε να ξεχυθεί. Ο Sal είναι ένας γνήσιος, αιμοβόρος, ψυχοπαθής Μπάσταρδος ,κρυμμένος πίσω από ένα προσωπείο άγνοιας και ηλιθιότητας, που περιμένει την ευκαιρία να εκδηλωθεί. Γεγονός το οποίο διαπιστώνει μέχρι και ο ίδιος του ο συνεργάτης και αρχίζει να τρέμει μπροστά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Ο John Cazale πρόλαβε να παίξει μονάχα σε πέντε ταινίες στην εξαιρετικά σύντομη αλλά και λαμπρή καριέρα του. Και οι πέντε ήταν ταινιάρες και στις πέντε παρέδωσε σπουδαίες ερμηνείες. Δεν ξέρω αν στο Dog Day Afternoon παρέδωσε την κορυφαία του όμως σίγουρα ήταν η πιο ‘επικίνδυνη‘ του.

Φυσικά δεν γίνεται να μην κάνουμε ιδιαίτερη μνεία στον Chris Sarandon που ως τρανς – γκόμενος του Pacino ήταν άκρως απολαυστικός ενώ δεν γίνεται να ξεχάσουμε και την πάντα εμβληματική παρουσία του Lance Henriksen που παίζει τον πράκτορα του FBI.

To Dog Day Afternoon  δεν έγινε ποτέ τεράστια επιτυχία στο Box Office όμως κατόρθωσε να περάσει το κοφτερό σαν ξυράφι μήνυμα του σε μια μεγάλη μερίδα του κοινού. Σήμερα την ταινία παίζει να τη θυμούνται μόνο οι φανατικοί οπαδοί του Pacino. Την συνέχεια όμως την ξέρετε όλοι. Μπορεί να τον έχετε ταυτίσει με την μορφή ενός άξεστου Κουβανού βαρόνου κοκαΐνης που πίστευε ότι θα έκανε τον κόσμο δικό του. Η με το ταλαιπωρημένο και πληγωμένο πρόσωπο του αστυνόμου Frank Serpico όταν ανακαλύπτει με πόνο ότι καμιά φορά οι ίδιοι σου οι συνεργάτες μπορεί να είναι πιο επικίνδυνοι και διεφθαρμένοι απ’ τα καθάρματα που κυνηγάτε μαζί. Ίσως και να τον αναγνωρίζεται μέσα απ’ τα τυφλά μάτια του αυτοκτονικού συνταγματάρχη Frank Slade που ουρλιάζει στον νεαρό βοηθό του ‘ Im in the dark here !‘. Άλλωστε για αυτή του την ερμηνεία στο Scent of a Woman (1992) κέρδισε το Oscar. Το μοναδικό του. Άξιζε τουλάχιστον άλλα πέντε. Η Ακαδημία τον αδίκησε εκείνος όμως δεν την σνόμπαρε ποτέ. ‘Το να κερδίζεις Οscar είναι σαν να παίρνεις το χρυσό στους Ολυμπιακούς’. Πάντα σεμνός και ταπεινός. Ακόμη και τώρα που ο κόσμος του ανήκει.

‘The world is yours’ αυτή την επιγραφή είδε ο Tony Montana στον ουρανό και ήξερε ότι θα κάνει όλα του τα όνειρα πραγματικότητα.Όμως ο Pacino ποτέ του δεν πνίγηκε στο ίδιο του το αίμα μέσα σε ένα συντριβάνι, γεμάτος σφαίρες αλλά και μοιραία έπαρση όπως ο χαρακτήρας του αξέχαστου Montana. Παραμένει στην κορυφή και παρά τις μέτριες έως κάκιστες ταινίες που μας ‘χαρίζει’ τελευταία δεν πρόκειται να πέσει γιατί ποτέ δεν βρήκε τίποτα έτοιμο. Ότι κέρδισε το απέκτησε με την αξία , το ταλέντο και τον μόχθο του.

Και για όλα αυτά χρειάστηκε απλά να περάσει μια Σκυλίσια Μέρα. 

Advertisement