by Αντρέι Κοτσεργκίν
Το DIE HARD ,η ταινία που το 1988 μέσα από την περσόνα του αθυρόστομου μπάτσου John McClane άλλαξε σε τεράστιο βαθμό τον τρόπο με τον οποίον αντιλαμβανόμασταν το υπερβολικό action σινεμά των 80s αλλά και την εικόνα που είχαμε για τον τυπικό μπρατσαρά και ανίκητο action Hero της εποχής, αρχικά προορίζονταν για sequel του….COMMANDO !
Η αρχική ιδέα πίσω από το σενάριο του DIE HARD ήταν άκρως υπερβολική, ηλίθια και πιθανότατα θα κατέληγε στην δημιουργία ενός αθάνατου ‘Cult Classic action film’ που θα αποτελούσε μια μεγάλη ένοχη κινηματογραφική απόλαυση.
Το story θα ήταν το εξής : Ο χαρακτήρας του Arnold Schwarzenegger , από το επικό COMMANDO φιλμ, συνταγματάρχης John Matrix πιάνει δουλειά ως υπεύθυνος ασφαλείας σε μια εταιρεία. Για να προστατέψει αποτελεσματικά τους νέους του εργοδότες ο συνταγματάρχης προσλαμβάνει αρκετούς πρώην κομάντο συνεργάτες του. Όταν όμως ανακαλύπτει ότι η εταιρεία για την οποία εργάζεται στην πραγματικότητα είναι μια βιτρίνα και ασχολείται με το εμπόριο όπλων ο Matrix βρίσκει τον εαυτό του παγιδευμένο μέσα στο κτίριο (παρέα με την κόρη του Jenny αλλά και την Cindy την αεροσυνοδό από την πρώτη ταινία που πλέον εργάζεται στην εταιρεία ως δικηγόρος !) και καλείται να επιβιώσει από τους ξεπουλημένους, αιμοδιψείς και macho ‘υπαλλήλους’ του !
Το ενδεχόμενο να βλέπαμε ξανά τον John Matrix να ξεπαστρεύει ορδές από κομάντος ενώ βρίσκεται εγκλωβισμένος σε έναν ουρανοξύστη γεμάτο όπλα και ταυτόχρονα να διαφωνεί με την , έφηβη πια, κόρη του Alyssa Milano σχετικά με το αν η μουσική των Guns N’ Roses είναι ανατρεπτική ή όχι ακούγεται σαν μια ταινία την οποία άνετα θα αγόραζα για ένα δολάριο ! Ευτυχώς (μπορεί και δυστυχώς αλλά δεν θα μάθουμε ποτέ πλέον) ο σκηνοθέτης John McTiernan ένιωσε ότι είχε κουραστεί από την ασταμάτητη macho δράση των action ταινιών του 80 και αποφάσισε να κάνει ένα φιλμ με μια πολύ πιο προσγειωμένη, ανθρώπινη και ρεαλιστική προσέγγιση. Χρειαζόταν όμως και τον ανάλογο ήρωα.
Και κάπου εδώ εμφανίζεται ο Bruce Willis.
Όσο οξύμωρο και αν μας ακούγεται σήμερα, εκείνη την εποχή ο Bruce Willis θεωρούνταν ως ένας κωμικός ηθοποιός !
Ο McTiernan οραματίζονταν τον κεντρικό ήρωα της ταινίας του ως έναν καθημερινό τύπο που απλά έτυχε να βρεθεί στο λάθος μέρος την λάθος στιγμή. Έναν ‘ήρωα’ που δεν έχει καμία διάθεση να σώσει την κατάσταση αλλά αναγκάζεται να το κάνει λόγο των συνθηκών αλλά και της έμφυτης ανάγκης που νιώθει μέσα του να κάνει το σωστό. Και ο Bruce Willis αποδείχτηκε η ιδανική επιλογή για να ενσαρκώσει τον ‘action Hero’ της διπλανής πόρτας. Συνδυάζοντας ένα σκληροτράχηλο αλλά καθόλου υπερβολικό παρουσιαστικό μαζί με αρκετές δόσεις μαύρου χιούμορ ο ηθοποιός μας χαρίζει έναν ήρωα με τον οποίον όχι μόνο μπορούμε να ταυτιστούμε αλλά και που μπορούμε να ανησυχούμε για αυτόν.
Η πρώτη κίνηση του John McClane, όταν μαθαίνει ότι αδίστακτοι ληστές έχουν καταλάβει το κτίριο Nakatomi και κρατάνε ομήρους τους υπαλλήλους και την γυναίκα του, είναι να καλέσει τους μπάτσους ! Θα μπορούσες ποτέ να φανταστείς τον Schwarzenegger ή τον Stallone να κάνουν κάτι αντίστοιχο ?
Το story του DIE HARD είναι αρκετά απλό αλλά ταυτόχρονα εξυπηρετεί ιδανικά το ύφος της ταινίας :
Ο John McClane (Bruce Willis) ένας εξυπνάκιας μπάτσος από την Νέα Υόρκη καταφτάνει την παραμονή των Χριστουγέννων στο Λος Άντζελες με σκοπό να τα ξαναβρεί με την γυναίκα του Holly (Bonnie Bedelia )σε μια προσπάθεια να σώσει τον γάμο τους. Ο John την επισκέπτεται στον ουρανοξύστη της εταιρείας όπου δουλεύει, το υπερσύγχρονο Nakatomi Plaza, για να διασκεδάσουν παρέα στο χριστουγεννιάτικο πάρτι της εταιρείας. Όλα όμως πάνε κατά διαόλου όταν μια ομάδα από οπλισμένους ληστές, με αρχηγό τον μούλο Hans Gruber (Alan Rickman), καταλαμβάνει το κτίριο και πιάνει ομήρους την Holly και τους συνεργάτες της. Ο McClane τους ξεφεύγει από κωλοφαρδία και προσπαθεί να βρει τρόπο να επικοινωνήσει με τις αρχές για να τους προειδοποιήσει για την κατάσταση ομηρίας που αντιμετωπίζουν. Πολύ σύντομα όμως θα διαπιστώσει ότι για να επιβιώσει αλλά και για να σώσει την γυναίκα του θα πρέπει να στηριχτεί μονάχα στον εαυτό του…
Το φαινομενικά απλό σενάριο του DIE HARD μέσα από την συνδυασμένη ‘ανθρωπιά’ σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή προσφέρει ουκ ολίγες στιγμές αληθινής έντασης. Ο McClane δεν είναι σε καμία περίπτωση ο τυπικός action μαντράχαλος που θα ξεκινήσει να ξεκληρίζει τους εχθρούς του από τον πρώτο όροφο ανεβαίνοντας έτσι μέχρι και τον τελευταίο όπου θα νικήσει τον μεγάλο Κακό και θα σώσει για ακόμη μια φορά την κατάσταση. Όχι, ο McClane είναι ένας τύπος που αναγκάζεται να παίζει κρυφτό με τους αντιπάλους του επειδή πολύ απλά είναι περισσότεροι αλλά και πολύ πιο απειλητικοί από τον ίδιο.
Ο McClane δεν είναι καμία φονική μηχανή αλλά ένας απλός μπάτσος που αναγκάζεται να καταφύγει στον ανταρτοπόλεμο για να επιβιώσει. Είναι ένας καθημερινός τύπος που ζορίζεται να σκαρφαλώσει μέσα από αεραγωγούς και στα δύσκολα αντιμετωπίζει τον φόβο και την αγωνία του καταφεύγοντας στο μαύρο χιούμορ αλλά και το βρισίδι ! Και αυτή η αγωνιά του μεταφέρεται ιδανικά στον θεατή. Η σκηνή όπου ο McClane κυριολεκτικά ματώνει για να περάσει ξυπόλυτος μέσα από ένα δωμάτιο γεμάτο σπασμένα γυαλιά είναι πολύ πιο έντονη από την πλειοψηφία των ταινιών του Arnold και του Sly και τους χιλιάδες κακούς που ξεκληρίζουν με άνεση τα δυο αγαπημένα ντούκια του κινηματογράφου. Ενώ και ο ‘μεγάλος Κακός’ δεν είναι ο κλασσικός σατανικός τύπος που συναντάμε στις ταινίες της εποχής.
Ο πανούργος και ρεαλιστής Hans Gruber θυμίζει περισσότερο τον cool αλλά και αυστηρό μαθηματικό που είχες στο σχολείο. Αν ο Bruce Willis άλλαξε για πάντα τον τρόπο με τον οποίον αντιλαμβανόμασταν τους action ήρωες μας την ίδια ακριβώς επίδραση είχε και ο Alan Rickman σχετικά με την οπτική μας για τους Villains. Ο Rickman μέσα από την εντελώς προσγειωμένη ερμηνεία του μας δίνει έναν κινηματογραφικό Κακό που θα μπορούσε να είναι βγαλμένος από την αληθινή ζωή. Καθόλου άσχημα για έναν θεατρικό ηθοποιό που με αυτόν τον τρόπο έκανε το κινηματογραφικό ντεμπούτο του, στα 41 του χρόνια ! Και η ειρωνεία είναι ότι αρχικά δίσταζε να δεχτεί τον ρόλο επειδή δεν ήθελε ο πρώτος του μεγάλος ρόλος να ταυτιστεί με έναν κακό τύπο. Τελικά ο Hans Gruber του άνοιξε τον δρόμο για μια σπουδαία καριέρα που διακόπηκε άδοξα με τον πρόσφατο θάνατο του.
Εξαιρετική είναι και η χημεία που αναπτύσσεται μεταξύ των δυο πρωταγωνιστών. Και οι δυο ηθοποιοί έδωσαν τα ρέστα τους και δεν δίστασαν να καταφύγουν σε αρκετούς αυτοσχεδιασμούς χαρίζοντας μας έτσι δυο άκρως διαχρονικούς κινηματογραφικούς χαρακτήρες. Πολλές από τις κλασσικές ατάκες που αποτελούν σήμα κατατεθέν της ταινίας ήταν εμπνεύσεις τις στιγμής. Και εδώ αναγνωρίζεται και η καθοριστική συνεισφορά του McTiernan.
Ο σκηνοθέτης άφησε τους πρωταγωνιστές του ελεύθερους προσδίδοντας έτσι μια αίσθηση ρεαλισμού στην ταινία του ενώ ταυτόχρονα ενίσχυσε την απόδοση τους με αρκετά ‘ύπουλα’ κόλπα. Το πιο χαρακτηριστικό από αυτά ήταν στην σκηνή του θανάτου του Hans Gruber όπου ο κακός πέφτει από το κτίριο στο κενό. Ο Rickman, που γύρισε μόνος του την σκηνή αντί να χρησιμοποιήσει κασκαντέρ , έπρεπε να κάνει μια ελεγχόμενη πτώση από ύψος 21 μέτρων. Ο McTiernan του είπε ότι θα μετρήσει μέχρι το 3 και μετά θα τον ρίξει όμως τελικά τον έριξε στα δυο δευτερόλεπτα. Η αντίδραση του ηθοποιού ενώ πέφτει στο κενό είναι εντελώς αυθεντική και αυτή η πρώτη λήψη χρησιμοποιήθηκε και στην ταινία ! Πολύ εύστοχη ήταν και η κίνηση του σκηνοθέτη να μετατρέψει τους κακούς της ταινίας του από γερμανούς τρομοκράτες, όπως αρχικά παρουσιάζονταν στο σενάριο, σε ληστές μιας και έτσι προσέδωσε περισσότερο ενδιαφέρον και πρωτοτυπία στο story. Πάντως εκείνη την εποχή στην Γερμανική μεταγλώττιση του φιλμ ο Hans και η συμμορία του παρουσιάζονταν ως … Ιρλανδοί αυτονομιστές γεγονός που καθιστούσε αρκετές σκηνές της ταινίας ακατανόητες για το Γερμανικό κοινό της ! Η κίνηση αυτή έγινε επειδή εκείνη την εποχή στην Γερμανία επικρατούσε έντονη πολιτική αστάθεια και τα τρομοκρατικά χτυπήματα ήταν συχνό φαινόμενο….
Το DIE HARD έκανε πρεμιέρα στις 12 Ιουλίου του 1988 στο Λος Άντζελες και αποτέλεσε μια τεράστια και αρκετά απρόσμενη εμπορική επιτυχία την οποία δεν περίμενε ούτε το ίδιο το στούντιο. Οι παραγωγοί αρχικά φοβούμενοι ότι ο ‘κωμικός’ Bruce Willis μπορεί να απέτρεπε αρκετούς οπαδούς του σινεμά δράσης από το να δουν την ταινία παρέλειψαν να βάλουν τον ηθοποιό στην επίσημη αφίσα της ταινίας που αρχικά απεικόνιζε μονάχα το κτίριο Nakatomi, που στην πραγματικότητα ήταν η στέγη της 20th Century Fox ! Ύστερα από λίγες μέρες προβολής η αφίσα αντικαταστάθηκε με τον πρωταγωνιστή να φιγουράρει σε πρώτο πλάνο. Το DIE HARD μετέτρεψε έναν κωμικό στον απόλυτο σύγχρονο action Hero και ο John McClane πέρασε στην σφαίρα των πιο διαχρονικών και λατρεμένων κινηματογραφικών ηρώων.
Όμως το μεγαλύτερο επίτευγμα της ταινίας είναι ότι προσέδωσε στον όρο action Hero μια πιο casual και ανθρώπινη προσέγγιση την οποία το σινεμά δράσης είχε τεράστια ανάγκη μιας και η υπερβολή και η χαζομάρα που επικρατούσαν μέχρι τότε στις τάξεις του είχαν αρχίσει να κουράζουν. Μπορεί ο McClane να ήταν ο λάθος τύπος, στο λάθος μέρος, την λάθος στιγμή όμως ο Bruce Willis ήταν αυτό ακριβώς που χρειαζόμασταν εκείνη την εποχή.
Η μετέπειτα επιρροή που άσκησε το DIE HARD στο συγκεκριμένο κινηματογραφικό είδος είναι απλά τεράστια. Ο ‘Πολύ Σκληρός για να Πεθάνει’ John McClane άνοιξε τον δρόμο για ταινίες όπως τα Under Siege, Cliffhanger, Air Force One, Speed, το πιο πρόσφατο Olympus Has Fallen και αμέτρητα άλλα φιλμς. Θα μπορούσαν όλα τους να λέγονται ‘Πολύ Σκληρός για να Πεθάνει : στον Λευκό Οίκο’ , ‘Πολύ Σκληρός για να Πεθάνει : Απάνω στα βουνά’ , ‘Πολύ Σκληρός για να Πεθάνει : Μέσα στο λεωφορείο’ και πάει λέγοντας. Πολλές από αυτές τις ταινίες υιοθέτησαν ιδανικά το ύφος του DIE HARD και το εξέλιξαν ενώ άλλες δεν τα κατάφεραν και τόσο καλά αλλά και πάλι είναι αρκετά απολαυστικές. Όσο και αν το προσπάθησε ο Σταλόνε στο Cliffhanger η αλήθεια είναι ότι δεν κατάφερε να σου δημιουργήσει την ίδια αγωνιά που ένιωσες για τον Bruce Willis. Βλέπεις όταν ο κεντρικός χαρακτήρας έχει μεγαλύτερα μπράτσα και από τους παγωμένους βράχους που σκαρφαλώνει δύσκολα θα σε κάνει να αγωνιάς για την μοίρα του.
Κατά τραγική ειρωνεία την ίδια πορεία ακολούθησε και ο ίδιος ο Bruce Willis. Η τεράστια επιτυχία του φιλμ οδήγησε στα αναπόφευκτα sequels που ενώ δεν ήταν άσχημα έσπρωχναν ολοένα και περισσότερο τον χαρακτήρα στις παλιές action πρακτικές των 80s. Ο McClane από ένας τρωτός τύπος που πάσχιζε να επιβιώσει κατέληξε ένας εξολοθρευτής που γκρέμιζε ελικόπτερα με … περιπολικά και που σέρφαρε επάνω σε αεροπλάνα F16… Και όσο ο χαρακτήρας του γινόταν ολοένα και πιο άτρωτος άλλο τόσο πιο αδύναμο άρχισε να φαντάζει το DIE HARD franchise με αποκορύφωμα το εντελώς τραγικό και αδιάφορο A Good Day to Die Hard του 2013. Είναι εμφανές πλέον ότι ο Bruce Willis κάπου κουράστηκε να υποδύεται τον συγκεκριμένο χαρακτήρα. Ίσως να είναι ‘too old for this Shit’ όπως έλεγε και ένας άλλος λατρεμένος action Hero της διπλανής πόρτας….
Το DIE HARD μπορεί να άλλαξε ριζικά το κινηματογραφικό σκηνικό των ταινιών δράσης όμως σε καμία περίπτωση ΔΕΝ τις σνόμπαρε. Ίσα, ίσα τις τίμησε μέσα από την σάτιρα που τους έκανε.
Ατάκες όπως ‘Just another American who saw too many movies as a child? Another orphan of a bankrupt culture who thinks he’s John Wayne? Rambo? Marshal Dillon?’ και το περίφημο ‘Yippee ki-yay, motherfucker!’ αλλά και χαρακτήρες – καρικατούρες όπως ήταν οι δυο φαινομενικά ‘Badass’ ειδικοί πράκτορες Johnson & Johnson αλλά και ο αρχιφύλακας Powell με την αγάπη για τα twinkies και το μελοδραματικό backstory αποτελούν τον απόλυτο φόρο τιμής σε ένα κινηματογραφικό είδος με το οποίο μεγαλώσαμε και το αγαπήσαμε.
Και φυσικά για το τέλος αφήσαμε και την υπέροχη σκηνή που καθιστά το DIE HARD και την καλύτερη Χριστουγεννιάτικη ταινία όλων των εποχών !
Καλά Χριστούγεννα σε όλους!
THE BAT COUNTRY PRESS : Too Weird To Live, Toο GEEK To Die ! 